Zoekt en gij zult vinden

“Altijd iets te vinden” is een prettig leesbaar boek waarin Wieteke van Zeil ons meeneemt op een reis door eeuwen van schilder- en beeldhouwkunst.

Het boek bestaat uit twee delen: “Tips” en “Details”. In het eerste gedeelte geeft Wieteke ons een zestal tips die ons kunnen helpen bij het tot een oordeel komen over een kunstwerk. Deze tips worden onderbouwd met verwijzingen naar (populair) wetenschappelijke literatuur. Een aantal van die tips zijn zeker ook breder toepasbaar, zoals tip 1: “Stel je mening uit” en tip 6: “Omarm veranderlijkheid”.

In het tweede gedeelte neemt Wieteke ons op reis langs 59 kunstwerken. De lezers van de Volkskrant zullen deze stukjes herkennen uit de Zaterdag bijlage. Wieteke bespreekt een thema waarbij een detail van een kunstwerk een rol speelt. Ze begint soms met een recente gebeurtenis. Een voorbeeld is het detail met als titel “Niet lullen maar poetsen”. Dat begint met het incident van Mark Rutte waarbij hij zijn gemorste koffie opveegt. Vervolgens wordt er verwezen naar verschillende kunstwerken van Jan Steen, Johannes Vermeer en Pieter de Hooch waarin het thema, “gewoon zijn is chic” aan de orde komt. Het thema wordt dan verder uitgewerkt en geïllustreerd met een detail uit een schilderij van Nicolaes Maes.
In een aantal gevallen lijkt het erop dat het detail van het kunstwerk niet de aanleiding is geweest voor de beschouwing. Iedereen heeft wel eens een keer in de trein of de auto een zonsopkomst gezien met prachtige kleuren. Wieteke geniet van zo’n zonsopkomst in de trein naar Keulen en op de terugweg is er ook nog een prachtige zonsondergang. Een kunstenaar moet proberen deze vergankelijke kleurenpracht op het doek te vangen. Wieteke illustreert dat dan met een detail uit een schilderij van Salomon van Ruysdael dat ze tijdens deze trip in het museum in Keulen ziet hangen.

Deze 59 beschouwingen bestaan uit een paginagrote afbeelding van het detail en een afbeelding van het hele kunstwerk. De tekst beslaat iets minder dan twee pagina’s. Het is niet zo dat Wieteke alleen maar kunstwerken uit de het verleden beschrijft. Ook details van hedendaagse kunstwerken van bv Raquel van Haver uit 2018 en van Chuck Close uit 2002 worden besproken.
Nagenoeg alle details komen uit de figuratieve schilder- en beeldhouwkunst. Er zijn 3 uitzonderingen. Één detail komt uit een performance van Marina Abramović en er is een detail uit een foto. Ook is er maar één abstract werk. Dat laatste vind ik persoonlijk jammer. Ik had graag gelezen wat Wieteke te vertellen zou hebben over het werk van bv Rothko, Pollock of Appel.

In het tweede deel zijn ook een 5-tal wat langere essays over actuele thema’s in de kunsthistorie, o.a. over de kleur van Jezus, de onderwaardering van de vrouwelijke kunstenaars en of de vernietiging van kunst ook kunst is (Bansky’s Girl with Balloon). Deze essays worden ook weer onderbouwd met verwijzingen naar de literatuur.

Atlas Contact heeft een prachtig boek op de markt gebracht, gedrukt op zwaar papier, waardoor de afbeeldingen van de kunstwerken goed tot hun recht komen. Het is niet alleen een leesboek, maar ook een kijkboek. Ook aan de typografie is aandacht besteed: de tips en de essays zijn uitgevoerd in een ander lettertype dan de details. Voor de essays is gebruik gemaakt van een gekleurd papier. Dit alles geeft aan dat de uitgever duidelijk oog voor details heeft.

“Altijd iets te vinden” is een aanrader. Het stimuleert je om iets te vinden van kunstwerken, maar ook in het vinden van interessante details in kunstwerken. Het gaat niet alleen over de kunst van het oordelen, maar zeker ook over het oordelen over kunst. Nu we in deze tijden van Corona beperkt worden in ons reisgedrag is tip 5: “Je had erbij moeten zijn” helaas wat moeilijk uitvoerbaar. Dit boek kan je wel helpen om een aantal schilderijen op je bucketlist te zetten om zelf te gaan zien.