Een les in Praktisch Idealisme

In “Het is aan ons” gebruikt Merlijn Twaalfhoven zijn dagboekaantekeningen om de kunstenaarsmindset te illustreren: Waarnemen, Voelen, Denken en Maken. Hij verhaalt over zijn opleiding aan het conservatorium tot componist en zijn verschillende projecten. Die projecten spelen zich niet af in concertzalen, maar op ongebruikelijke locaties in Nederland en in het buitenland. Met name de projecten in het buitenland zijn bijzonder. Zo speelde hij o.a. voor en met kinderen in Bosnië en in Libanese vluchtelingen kampen, met musici aan weerskanten van de scheidingslijn op Cyprus en met musici met verschillende achtergronden in Jeruzalem en in Bethlehem.
Met deze verhalen probeert hij de aspecten van de kunstenaarsmindset concreter te maken en te laten zien hoe die in zijn projecten een rol speelden.
Twaalfhoven is een ras optimist. Als hij tegen muren aanloopt dan zoekt hij naar onconventionele oplossingen. En als er dingen niet gaan zoals gepland improviseert hij en ontstaan er gebeurtenissen “waar je bij had moeten zijn”.

De ondertitel van het boek is “Waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden”. De vraag is of dit boek dat waarom duidelijk maakt. De laatste 20 pagina’s gaan over Praktisch idealisme. De belangrijkste boodschap is dat we niet zozeer een plan moeten hebben maar dat er een visie moet zijn: een stip op de horizon. Of zoals Martin Luther King het zei: “I have a dream”. We moeten ons eerst de toekomst voorstellen voordat we aan deze toekomst kunnen bouwen. Hebben we daarvoor de kunstenaar in onszelf nodig? Niet iedereen zal zich een kunstenaar voelen omdat men geen muziek, schilderijen of beelden kan maken. Voor sommigen is kunst “elitair”. Ik zou eerder willen stellen dat we een creatieve geest nodig hebben. Ook een knutselaar vormt zich eerst een voorstelling van wat hij met het materiaal dat voorhanden is kan maken en gaat daarna aan de slag om dat idee uit te werken en te realiseren. Misschien een houten trein of een miniatuur manege voor zijn/haar (klein-)kinderen.

Tot slot: redden we hiermee de wereld? Ik zou het niet weten. Twaalfhoven beschrijft wel wat er gebeurde met de toehoorders en deelnemers aan zijn projecten, maar niet wat de lange termijn effecten zijn. Draagt een concert op Cyprus bij aan een beter begrip tussen de inwoners van het Griekse en Turkse deel van Cyprus? Misschien wel even voor degenen die er bij waren, maar op langere termijn?
Laat ons dat niet afhouden van onze visie op een betere wereld. Elke bijdrage die wij kunnen leveren is een stap dichter bij de realisatie van die visie. Het boek van Twaalfhoven is in ieder geval een documentatie van zijn reis ter realisatie van zijn visie.