Oproep tot reflectie

In KliFi schetst Adriaan van Dis een beeld van een maatschappij in Nederland waar de koning is vertrokken, een president de macht heeft en het land geteisterd is door een orkaan.
Het is het verhaal van een Hongaarse vluchteling – Jákob Hemmelbahn - die ten tijde van de Hongaarse Opstand met zijn ouders naar Nederland is gevlucht. Hij heeft zijn vrouw verloren, is verhuisd naar een terp aan de rivier en is bezig een boek te schrijven waarin hij de situatie in Nederland aan de kaak stelt. Door zijn verleden en ook de situatie in Nederland is hij zich er van bewust welke risico’s er zijn aan het schrijven van zo’n boek. Hij wordt voortdurend op zijn vingers getikt door de Poema: De verpersoonlijking van de zelfcensuur.
Na de orkaan komt er een hulp actie opgang om de overlevenden uit de buurt op te vangen op de terp van Jákob. Die buurt wordt in KliFi de Kuil genoemd. Het is een soort van vrijstad waar mensen wonen en leven die niet passen binnen de gevestigde orde, zeker niet de orde die door de aanhangers van de president worden nagestreefd.
De rol van Jákob is het registreren van de overlevenden en het in kaart brengen van degenen die vermist worden – hij was bijna 50 jaar bibliothecaris.
Uiteindelijk komt het tot een clash tussen de overlevenden van de Kuil en de overheid. Er duiken op sociale media beelden op van dit treffen en ja, iedereen heeft een ander verhaal van wat er gebeurt is. Het gevolg is dat dit treffen verder geen consequenties heeft en men in de rest van het land gewoon verder gaat alsof er niets gebeurt is.
Op het eind van het KliFi levert Jákob het manuscript van zijn boek in bij de uitgever. Natuurlijk komt de Poema nog langs om te knippen, door te halen en zwart te lakken.
Jákob heeft zijn taak volbracht en dik in de 80 heeft hij er genoeg van.

KliFi is een relevant boek. Het schetst een beeld van de maatschappij die door de ene groep lezers verafschuwd zal worden, maar door anderen (lezers??) als gewenst zal worden gezien. Weg met randfiguren (zeker als ze uit andere landen komen), alternatieve waarheden en een leider van het land die geen leider is, maar alleen maar zegt hoe goed hij is. Adriaan van Dis heeft duidelijk naar Amerika gekeken en naar ontwikkelingen in Nederland. Daarom zet dit boek je aan het denken. Alhoewel de orkaan een gevolg is van de klimaatveranderingen, is het beeld van de maatschappij naar mij mening veel verontrustender. Van Dis heeft een “pamflet” geschreven dat ons bewust maakt van de gevaren die onze samenleving bedreigen.

Laat je niet misleiden door het gemak waarmee je het boek leest. Het is vlot geschreven en bevat humor, maar de boodschap is ernstig.
Tot slot nog een opmerking over de typografie van het boek. Op de eerste pagina van deel 1 wordt je gelijk vergast op een schaar (iets wat is weggeknipt), doorstrepingen, zwarte balken en tekst in rode letters. Ook is er een onderscheid in lettertype van het verhaal, en de tekst van het boek van Jákob. Daarmee krijgt het boek nog een extra laag.