Lezersrecensie
Harry Mulisch - Siegfried
Leesjaar week 19 november 2021
Harry Mulisch – Siegfried – Een Zwarte Idylle
De Bezige Bij (Amsterdam) 2009
In Siegfried gaat Harry Mulisch aan de haal met Hitler. Hij schenkt hem een zoon. Dat past natuurlijk niet bij de Führer, die moet de schijn ophouden dat hij getrouwd is met het Reich. Mulisch laat zichzelf in het boek als de gevierde schrijver figureren, een rol die hem perfect past. De ongelezen digitale editie was snel uit.
De gelauwerde schrijver Rudolf Herter, een ironisch vervormd spiegelbeeld van Mulisch, is met zijn vriendin in Wenen voor een paar interviews naar aanleiding van zijn meest recente meesterwerk. Aan het einde van een televisie-interview noemt hij de naam van Hitler. Daar zou hij nog wel eens mee aan de slag willen om hem via de fictie te doorgronden. De volgende dag krijgt hij zijn verhaal in de schoot geworpen. Een hoogbejaard echtpaar wil hem spreken, zij hebben een schokkende geschiedenis met Hitler in een serieuze hoofdrol.
Het echtpaar blijkt in de huishouding op de Berghof gewerkt te hebben, het buitenverblijf in de Beierse Alpen waar Hitler en zijn minnares Eva Braun vaak vertoefden. Eva raakt zwanger en dat moet natuurlijk verborgen blijven. Daar komt het echtpaar mooi van pas. Er wordt net gedaan of de vrouw zwanger is, terwijl Eva uit beeld blijft, zogenaamd op reis. Siegfried wordt geboren en als kind van het echtpaar aangegeven, Adolf en Eva zijn de oom en tante waar leuk mee gespeeld kan worden.
Met Siegfried loopt het slecht af. Er is een complot uitgedacht door vijanden van Hitler die hun positie willen verstevigen voor het geval de Führer weg zou vallen. Een bloedlijn staat daaraan in de weg. Aan de administratieve vader de taak Abraham te spelen. Er is geen God die hem terugfluit.
Totaal oververhit van deze brisante informatie keert Herter terug in zijn hotel. Er zijn nog een paar uur te gaan voor de vlucht naar huis gaat. Hij spreekt zijn ideeën voor zijn volgende meesterwerk op een dictafoon in. De conclusie is dat Hitler het grote Niets is, een zwart gat dat alles in zich opzuigt. Hij koppelt de geboorte van Hitler aan de teloorgang van de geest van Nietzsche. Waar God dood is daar heeft het Niets diens plek ingenomen. Het Niets waarin Herter ook verdwijnt, zodat wij lezers de enige zijn die dit verhaal kennen.
Terecht of onterecht ongelezen?
Mulisch weeft allerlei draadjes door dit boek. Ze komen niet allemaal even goed uit de verf. Het boek is kort en de nasmaak die bij mij blijft hangen is dat er meer uit te halen was. De zoon van Hitler is een interessant gedachte-experiment. Het laten leven van deze zoon zou allerlei problemen opleveren. Wat was er na de oorlog met hem gebeurd? Hoe voorkom je dat hij net als zijn vader de macht grijpt of vereerd wordt door neonazi’s? Hoe garandeer je hem een normaal leven en moet dat dan in de luwte? Beter dus om hem het verhaal uit te werken. Hoe kan dat makkelijker dan door een complot op te werpen waarin Eva Braun Joods bloed heeft en de zoon dus ook.
Het echtpaar dat de grote schrijver in vertrouwen neemt wordt door Mulisch uit de hoge hoed getoverd. Het is een erg makkelijk draadje dat hij in het verhaal weeft. Het fictieve dagboek van Eva Braun is net zo’n draadje, dat vooral wat afhechtende verklaringen moet geven. Op het slotstuk waarin de schrijver in een filosofische verhandeling via Nietzsche tot Hitler als het grote Niets komt, zullen veel lezers afhaken. Het is vintage Mulisch, die zijn werk een diepere laag wil meegeven.
Ondanks de beknopte lengte van het boek weet Mulisch een aardig flatgebouw neer te zetten. Het uitgangspunt, Hitler onderzoeken door hem in een fictieve wereld in een extreme situatie te plaatsen, begint met het cadeautje dat door het hoogbejaarde echtpaar wordt aangereikt, de zoon van Hitler. Het is een interessant beginpunt, maar in de uitwerking worden niet alle verdiepingen even netjes in de verf gezet. Tot een heldere karakterisering van Hitler komt het uiteindelijk niet, die blijft hangen in de hij…hij…hij die Hitler een nachtmerrie bezorgde. Zo speelt Mulisch met de verschillende lagen en kennis die alleen de schrijver en de lezer hebben. Zo blijft deze zwarte idylle ons geheimpje, ik zal het niet doorvertellen.
Mooiste zin:
In de wiskunde nult de nul, - de nul is de Hitler onder de getallen.
Harry Mulisch – Siegfried – Een Zwarte Idylle
De Bezige Bij (Amsterdam) 2009
In Siegfried gaat Harry Mulisch aan de haal met Hitler. Hij schenkt hem een zoon. Dat past natuurlijk niet bij de Führer, die moet de schijn ophouden dat hij getrouwd is met het Reich. Mulisch laat zichzelf in het boek als de gevierde schrijver figureren, een rol die hem perfect past. De ongelezen digitale editie was snel uit.
De gelauwerde schrijver Rudolf Herter, een ironisch vervormd spiegelbeeld van Mulisch, is met zijn vriendin in Wenen voor een paar interviews naar aanleiding van zijn meest recente meesterwerk. Aan het einde van een televisie-interview noemt hij de naam van Hitler. Daar zou hij nog wel eens mee aan de slag willen om hem via de fictie te doorgronden. De volgende dag krijgt hij zijn verhaal in de schoot geworpen. Een hoogbejaard echtpaar wil hem spreken, zij hebben een schokkende geschiedenis met Hitler in een serieuze hoofdrol.
Het echtpaar blijkt in de huishouding op de Berghof gewerkt te hebben, het buitenverblijf in de Beierse Alpen waar Hitler en zijn minnares Eva Braun vaak vertoefden. Eva raakt zwanger en dat moet natuurlijk verborgen blijven. Daar komt het echtpaar mooi van pas. Er wordt net gedaan of de vrouw zwanger is, terwijl Eva uit beeld blijft, zogenaamd op reis. Siegfried wordt geboren en als kind van het echtpaar aangegeven, Adolf en Eva zijn de oom en tante waar leuk mee gespeeld kan worden.
Met Siegfried loopt het slecht af. Er is een complot uitgedacht door vijanden van Hitler die hun positie willen verstevigen voor het geval de Führer weg zou vallen. Een bloedlijn staat daaraan in de weg. Aan de administratieve vader de taak Abraham te spelen. Er is geen God die hem terugfluit.
Totaal oververhit van deze brisante informatie keert Herter terug in zijn hotel. Er zijn nog een paar uur te gaan voor de vlucht naar huis gaat. Hij spreekt zijn ideeën voor zijn volgende meesterwerk op een dictafoon in. De conclusie is dat Hitler het grote Niets is, een zwart gat dat alles in zich opzuigt. Hij koppelt de geboorte van Hitler aan de teloorgang van de geest van Nietzsche. Waar God dood is daar heeft het Niets diens plek ingenomen. Het Niets waarin Herter ook verdwijnt, zodat wij lezers de enige zijn die dit verhaal kennen.
Terecht of onterecht ongelezen?
Mulisch weeft allerlei draadjes door dit boek. Ze komen niet allemaal even goed uit de verf. Het boek is kort en de nasmaak die bij mij blijft hangen is dat er meer uit te halen was. De zoon van Hitler is een interessant gedachte-experiment. Het laten leven van deze zoon zou allerlei problemen opleveren. Wat was er na de oorlog met hem gebeurd? Hoe voorkom je dat hij net als zijn vader de macht grijpt of vereerd wordt door neonazi’s? Hoe garandeer je hem een normaal leven en moet dat dan in de luwte? Beter dus om hem het verhaal uit te werken. Hoe kan dat makkelijker dan door een complot op te werpen waarin Eva Braun Joods bloed heeft en de zoon dus ook.
Het echtpaar dat de grote schrijver in vertrouwen neemt wordt door Mulisch uit de hoge hoed getoverd. Het is een erg makkelijk draadje dat hij in het verhaal weeft. Het fictieve dagboek van Eva Braun is net zo’n draadje, dat vooral wat afhechtende verklaringen moet geven. Op het slotstuk waarin de schrijver in een filosofische verhandeling via Nietzsche tot Hitler als het grote Niets komt, zullen veel lezers afhaken. Het is vintage Mulisch, die zijn werk een diepere laag wil meegeven.
Ondanks de beknopte lengte van het boek weet Mulisch een aardig flatgebouw neer te zetten. Het uitgangspunt, Hitler onderzoeken door hem in een fictieve wereld in een extreme situatie te plaatsen, begint met het cadeautje dat door het hoogbejaarde echtpaar wordt aangereikt, de zoon van Hitler. Het is een interessant beginpunt, maar in de uitwerking worden niet alle verdiepingen even netjes in de verf gezet. Tot een heldere karakterisering van Hitler komt het uiteindelijk niet, die blijft hangen in de hij…hij…hij die Hitler een nachtmerrie bezorgde. Zo speelt Mulisch met de verschillende lagen en kennis die alleen de schrijver en de lezer hebben. Zo blijft deze zwarte idylle ons geheimpje, ik zal het niet doorvertellen.
Mooiste zin:
In de wiskunde nult de nul, - de nul is de Hitler onder de getallen.
1
5
Reageer op deze recensie
