Lezersrecensie
George Bernard Shaw – The Perfect Wagnerite
Leesjaar 16 juli 2021
George Bernard Shaw – The Perfect Wagnerite
Digireads.com Publishing (Boston) 2012
Één keer per jaar luister ik naar de complete Ring des Nibelungen van Richard Wagner. Een opera in vier delen, Das Rheingold, Die Walküre, Siegfried en Götterdämmerung. Waarom? Ik probeer dit enorme werk te doorgronden. Het is nog niet gelukt. Luisteren is niet voldoende. Ik herken de leidmotieven in de muziek, al vergt het wel scherp luisteren, maar het totale verhaal blijft in de schaduw. Opera heeft natuurlijk ook een visueel aspect, dat mist bij het luisteren, waardoor een heleboel context verloren gaat. Misschien trek ik nog eens richting Bayreuth voor de totale ervaring. Toen ik me een jaar of tien geleden begon te interesseren voor de Ring, ging ik op zoek naar boeken over dit werk. Ik vond The Perfect Wagnerite van George Bernard Shaw. Hij schreef het ruim een eeuw geleden.
Shaw geeft in dit boekje een duidelijk overzicht. Daarbij komt de ontstaansgeschiedenis van het complete werk aan bod, maar ook de verhaallijn en de personages die de verschillende delen bevolken. In de pauze tussen de delen trekt hij zijn eigen interpretatie uit de coulissen. Volgens Shaw moet deze opera in marxistisch perspectief worden geplaatst, de strijd tegen corrupte en geldbeluste kapitalisten die alle macht in handen hebben. Hij koppelt dit aan Wagners vlucht in ballingschap die volgde op zijn deelname aan een opstand in Dresden. De componist trok daarbij op met de Russische anarchist Michail Bakoenin. Op deze revolutionair is de figuur Siegfried geïnspireerd. Zo knoopt Wagner elementen uit middeleeuwse epen als Edda en Nibelungenlied aan gebeurtenissen uit zijn eigen tijd. Kort gaat Shaw in op de muzikale omlijsting van het geheel, de rol van herhalingen en de diverse leidmotieven. Hij ziet een muzikaal en thematisch verschil tussen de eerste drie opera’s, die voor hem vallen binnen de nieuwe muziek in de vorm van muzikaal drama, en het slotstuk, dat wat betreft vorm op de oude muziek, melodramatische opera’s is gestoeld. Ook op muzikaal vlak weet Shaw weer een socialistisch element te vinden. Zo is er volgens hem geen rol die meer dan twee octaven vergt, dus iedereen, die de stembanden in enige mate getraind heeft, kan deze opera’s zingen. Er is geen vocale acrobatiek voor nodig. Het volk kan het opvoeren.
Terecht of onterecht ongelezen?
Voor mij zijn vooral de verhalen die in de opera’s worden gezongen en uitgebeeld interessant. Dit voegt veel toe aan het luisteren. De personages en hun rol in het grotere geheel zijn mij nu veel duidelijker. Shaw schrijft in een prachtige stijl vol humor, waardoor het ook bij de theoretische stukken goed te volgen is. De filosofische verhandelingen en de marxistische interpretatie zijn minder aan mij besteed. Die zie ik vooral in de tijd waarin Shaw het schreef. Het blijft natuurlijk wel het mooie van een kunstwerk als de Ring, je kunt er prima aanknopingspunten in vinden voor eigen interpretaties. Helaas ontspoorde dat toen de nationaalsocialisten Wagner als boegbeeld inlijfden. Diens antisemitisme hielp daar een handig handje bij. Het maakt van de Ring geen nazistisch werk, al is de bruine geur er lastig weer uit te krijgen.
De volgende keer dat ik de Ring weer beluister houd ik dit boekje bij de hand. Als ik nog eens voet zet in het Festspielhaus in Bayreuth, zal het met me meereizen. Mocht ruim veertien uur opera teveel van het goede zijn, luister dan naar de zeer geestige samenvatting van Anna Russell, in eenentwintig minuten ben je helemaal op de hoogte.
Mooiste zin
The nature music alone – music of river and rainbow, fire and forest – is enough to bribe people with any love of the country in them to endure the passages of political philosophy in the sure hope of a prettier page to come.
George Bernard Shaw – The Perfect Wagnerite
Digireads.com Publishing (Boston) 2012
Één keer per jaar luister ik naar de complete Ring des Nibelungen van Richard Wagner. Een opera in vier delen, Das Rheingold, Die Walküre, Siegfried en Götterdämmerung. Waarom? Ik probeer dit enorme werk te doorgronden. Het is nog niet gelukt. Luisteren is niet voldoende. Ik herken de leidmotieven in de muziek, al vergt het wel scherp luisteren, maar het totale verhaal blijft in de schaduw. Opera heeft natuurlijk ook een visueel aspect, dat mist bij het luisteren, waardoor een heleboel context verloren gaat. Misschien trek ik nog eens richting Bayreuth voor de totale ervaring. Toen ik me een jaar of tien geleden begon te interesseren voor de Ring, ging ik op zoek naar boeken over dit werk. Ik vond The Perfect Wagnerite van George Bernard Shaw. Hij schreef het ruim een eeuw geleden.
Shaw geeft in dit boekje een duidelijk overzicht. Daarbij komt de ontstaansgeschiedenis van het complete werk aan bod, maar ook de verhaallijn en de personages die de verschillende delen bevolken. In de pauze tussen de delen trekt hij zijn eigen interpretatie uit de coulissen. Volgens Shaw moet deze opera in marxistisch perspectief worden geplaatst, de strijd tegen corrupte en geldbeluste kapitalisten die alle macht in handen hebben. Hij koppelt dit aan Wagners vlucht in ballingschap die volgde op zijn deelname aan een opstand in Dresden. De componist trok daarbij op met de Russische anarchist Michail Bakoenin. Op deze revolutionair is de figuur Siegfried geïnspireerd. Zo knoopt Wagner elementen uit middeleeuwse epen als Edda en Nibelungenlied aan gebeurtenissen uit zijn eigen tijd. Kort gaat Shaw in op de muzikale omlijsting van het geheel, de rol van herhalingen en de diverse leidmotieven. Hij ziet een muzikaal en thematisch verschil tussen de eerste drie opera’s, die voor hem vallen binnen de nieuwe muziek in de vorm van muzikaal drama, en het slotstuk, dat wat betreft vorm op de oude muziek, melodramatische opera’s is gestoeld. Ook op muzikaal vlak weet Shaw weer een socialistisch element te vinden. Zo is er volgens hem geen rol die meer dan twee octaven vergt, dus iedereen, die de stembanden in enige mate getraind heeft, kan deze opera’s zingen. Er is geen vocale acrobatiek voor nodig. Het volk kan het opvoeren.
Terecht of onterecht ongelezen?
Voor mij zijn vooral de verhalen die in de opera’s worden gezongen en uitgebeeld interessant. Dit voegt veel toe aan het luisteren. De personages en hun rol in het grotere geheel zijn mij nu veel duidelijker. Shaw schrijft in een prachtige stijl vol humor, waardoor het ook bij de theoretische stukken goed te volgen is. De filosofische verhandelingen en de marxistische interpretatie zijn minder aan mij besteed. Die zie ik vooral in de tijd waarin Shaw het schreef. Het blijft natuurlijk wel het mooie van een kunstwerk als de Ring, je kunt er prima aanknopingspunten in vinden voor eigen interpretaties. Helaas ontspoorde dat toen de nationaalsocialisten Wagner als boegbeeld inlijfden. Diens antisemitisme hielp daar een handig handje bij. Het maakt van de Ring geen nazistisch werk, al is de bruine geur er lastig weer uit te krijgen.
De volgende keer dat ik de Ring weer beluister houd ik dit boekje bij de hand. Als ik nog eens voet zet in het Festspielhaus in Bayreuth, zal het met me meereizen. Mocht ruim veertien uur opera teveel van het goede zijn, luister dan naar de zeer geestige samenvatting van Anna Russell, in eenentwintig minuten ben je helemaal op de hoogte.
Mooiste zin
The nature music alone – music of river and rainbow, fire and forest – is enough to bribe people with any love of the country in them to endure the passages of political philosophy in the sure hope of a prettier page to come.
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Jelto Duuk
Gesponsord
Een Nederlander en een Française, twee talen, twee culturen. Twee werelden. Een arts en een studente kunstgeschiedenis. Louter tegenstellingen, maar één grote liefde. Groot genoeg?
Als rechercheur Emmy Clifton de verdwijning van twee tienermeisjes onderzoekt, realiseert ze zich dat ze hen nooit écht heeft gekend. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
