De desillusie na de grote verwachtingen

Met zijn bestseller 'In Europa' vertelde Geert Mak een boeiend verhaal van de twintigste eeuw door een reis langs plaatsen en gebeurtenissen.
Met 'Grote verwachtingen' brengt hij een vervolg, dat de turbulente jaren 1999-2019 bestrijkt.

In 1999 heerste er veel optimisme in onze (westerse) samenleving. De koude oorlog was voorbij, er is zojuist een einde gekomen aan de oorlog in ex-Joegoslavië, de beurzen doen het goed....
Het begin van de nieuwe eeuw wordt dan ook met grote verwachtingen gevierd.
Van dat optimisme is twintig jaar later niet veel meer over. De ene crisis volgde de andere op, er is de toenemende ongelijkheid in vele landen, er is de sterke groei van extreemrechts en de opkomst van dictatoriale leiders in de westerse wereld.

Al deze momenten en ontwikkelingen komen aan bod in Geert Mak's nieuwe boek doorheen afzonderlijke hoofdstukken.
Zo heeft hij het over de tomeloze uitbreiding van de Europese Unie, met landen die vaak vooral de voordelen zien, zonder de plichten.
Dan is er de bankencrisis in 20o7-2008 als gevolg van een ongeremd neoliberalisme en van bankiers, enkel gedreven door eigen winstbejag. De banken die dan door belastingsgeld moeten worden gered, leidend tot oplopende staatsschulden en noodzakelijke besparingen.
Daarna de problemen rond Griekenland, waarbij het vaak 'too little and too late' was door gekibbel bij de Europese beleidsmakers.
Er is de migratiecrisis, die opnieuw een grote verdeeldheid binnen Europa bloot legt, maar ook in de samenleving een groeiende weerstand oproept, leidend tot verkiezingssuccessen van extreme partijen.
Ook de Brexit komt aan bod, met al de leugenachtige campagnes maar ook de domheid van de regerende politici

Doorheen dit alles blijft Geert Mak wel positief over en geloven in het Europees project, maar hij kan enkel vaststellen dat dit project hapert en eigenlijk niet werkt zoals het zou moeten.
Zo schrijft hij " het Europees project zelf, was na deze turbulente jaren in een duivelse spiraal beland. Doordat het systeem faalde, werd de publieke steun voor het Europese project steeds kleiner. En doordat die steun verminderde, ontbrak ook steeds vaker de mogelijkheid om dat falend systeem te repareren (405)".
De opkomst van extreemrechts ziet Geert Mak niet als een crisis van de democratie. "Welnee de democratie werkt prima. De resultaten waren voor velen onaangenaam, maar feilloos registreerde het systeem de gevoelens van vernedering en onrecht (p406)" stelt hij.
Onder alle populistische retoriek bij de Brexit en de verkiezing van Trump sluimeren al te vaak reële vraagstukken en problemen, waarop de gevestigde politiek onvoldoende antwoorden geeft.

Geert Mak is geen 'klassieke' geschiedschrijver van feiten en gebeurtenissen.
Hij is een journalist die een boeiend en onderbouwd verhaal vertelt over voorbije twintig jaar in Europa en over de mensen, die daarin een belangrijke rol hebben gespeeld. Op een sterke manier vervolledigt hij zo het beeld dat we zelf, via de kranten en TV, van deze laatste twintig jaar kennen.
Interessant is daarbij ook dat hij regelmatig bepaalde individuele personen aan het woord laat, die door hun verhaal de grote thema's een eigen invulling geven en zo passen in het grote geheel.

Zo is Geert Mak's 'Grote verwachtingen' absoluut een aanrader voor wie geïnteresseerd is in de grote thema's die onze samenleving de laatste twintig jaar hebben beheerst. Zoals iemand schreef over Geert Mak: hij is de geschiedenisleraar die we allemaal graag in het middelbaar onderwijs hadden gehad.