Unieke leeservaring

‘Zoo lang ik hoop te leven’ is het debuut van Claudia Carli en genomineerd voor de Hebban Debuutprijs. De roman is gebaseerd op het poëziealbum van de joodse Alida Lopes Dias (1929-1943) en vertelt het verhaal over haar en alle mensen die erin schreven. Onder andere razzia’s, deportaties, het basisschoolleven voor joodse kinderen en de Amsterdamse Schouwburg komen aan de orde. De vraag die centraal staat in deze roman luidt: Hoe was het voor een joods meisje om in Amsterdam te leven tijdens de Tweede Wereldoorlog?

Hetgeen als eerste opvalt is het kinderlijke vertelperspectief. Enerzijds zorgt het voor een bepaalde luchtigheid, anderzijds laat het ook de naïviteit en onschuld van kinderen zien. Het perspectief draagt bij aan de ervaring van de lezer. Hoe is het voor een jong meisje om in onwetendheid en onzekerheid te leven? Hoe is het om op straat te lopen als joods meisje, wetend dat je ieder moment kan worden opgepakt? De combinatie van het kinderlijke vertelperspectief en de heftige gebeurtenissen zorgt voor een bijzondere leeservaring. Echter zit wel een klein kritiekpuntje aan dit vertelperspectief. Er zijn erg veel dialogen en korte zinnen waardoor het vlot leest, maar soms wat diepgang of extra toelichting mist.

Ten tweede zijn de originele pagina’s uit het poëziealbum opgenomen in de roman, hetgeen heel bijzonder is om te lezen en zien. Tevens is de roman opgebouwd aan de hand van de mensen die erin schreven. Carli heeft veel onderzoek gedaan naar al deze mensen door middel van interviews en archiefmateriaal. Deze informatie heeft ze verwerkt tot één grote verhaallijn van Alida met tussendoor korte verhalen over de meisjes en volwassenen. De verhalen van de overlevenden en terugkerende elementen zorgen voor een compleet beeld van joodse meisjes in Amsterdam en zorgen voor een interessante opbouw. Het is geen chronologische opbouw, dus soms is het overzicht van wat wanneer gebeurt lastig te overzien.

Niet alle personen komen even uitgebreid aan bod in de roman en je leest dat sommigen al op 12- of 40-jarige leeftijd zijn gestorven. Je raakt nieuwsgierig wat er met hen is gebeurd. Voor de geïnteresseerden is er daarom aan het einde van de roman een overzicht met korte biografieën. Daarin laat Carli de overige resultaten van haar onderzoek zien. Je leest wat er van de genoemde namen is geworden. Het is goed en interessant om te lezen, maar het is wel wat ‘droog’ geformuleerd. Per persoon is het een opsomming van feitjes. Persoonlijk had ik deze informatie teruggelezen in de roman.

Al met al is ‘Zoo lang ik hoop te leven’ een unieke ervaring door de fragmenten van het poëziealbum en de persoonlijke verhalen die schuilen achter de mensen die erin schreven. Op een originele wijze presenteert Carli deze verhalen, al smaakt het soms naar meer. Deze roman is tevens een aanrader voor fans van ‘Het bittere kruid’ (Marga Minco) of ‘Kinderjaren’ (Jona Oberski).

Kleine tip: Ik las het als e-book, maar ik raad aan om het papieren boek te kopen vanwege de afbeeldingen en terug- of vooruitbladeren.