Een ingrijpende geschiedenis over liefde, oorlog en de tweede generatie

“Wij, kinderen van de ‘tweede generatie’, hebben een taak. Onze taak is onze gevoelens met liefde, begrip en bewondering aan de derde generatie over te brengen, vertellen om nooit te vergeten”.

Chaja Ravinsky-Mandelbaum groeide op bij ouders die beiden de oorlog meegemaakt hebben. De jeugd van Ravinsky werd hierdoor getekend. Ruim twintig jaar stonden de brieven van Ernst (bijnaam Erco), de vriend van haar moeder die de oorlog niet overleefde in haar kast. Toen Ravinsky de brieven besloot te gaan lezen, las ze dingen over haar moeder die ze nooit geweten heeft, de brieven bleken een helende werking te hebben.

“Mijn hart is open, er is ruimte voor begrip en vergeving”.

Het grootste deel van dit boek bevat de brieven die Ernst schreef aan Ilse (de moeder van de auteur). De brieven die Ilse schreef zijn niet bewaard gebleven. Zowel Ernst als Ilse werden geboren in Duitsland waar het steeds moeilijker werd voor de Joodse gemeenschap. Beiden kwamen terecht in Nederland. Ernst was een zionist en ging al jong werken op een “Hachsjara” boerderij om zich voor te bereiden op een terugkeer naar Palestina. Hij en Ilse leerden elkaar kennen bij de jeugdbeweging Maccabi Hatzair in Amsterdam.
Ernst ging werken bij een boer in Wilp en in 1941 verhuisde hij naar Elden, daar werd hij “madrich” (jeugdleider) in land- en tuinbouw. Hier begonnen de brieven. Ernst was een optimist en geloofde in een toekomst in Palestina. Hij leek het gevaar in eerste instantie niet echt te zien, en weigerde onder te duiken. In zijn reacties aan Ilse bleek hoe wanhopig zij is.

In oktober 1942 wordt de “Eldense groep” naar Westerbork getransporteerd. Ze bleven bij elkaar en het is bijzonder om te lezen hoe hecht deze groep was. Men hielp elkaar en ook bij de kampleiding viel dit op. Van buitenaf kwamen er veel pakketten met voedsel en spullen, en ook brieven (soms met geheimtaal) konden het kamp binnenkomen. Vluchten wilde Ernst niet, mede uit solidariteit.
Uiteindelijk werd hij op transport gezet naar Auschwitz waar hij overleed.

Na de bevrijding vertrok Ilse naar Palestina waar zij trouwde met Davind Mandelbaum met wie ze ging wonen op een kibboets, hier werd Chaja geboren. Als kind verbleef ze lange tijd in het ziekenhuis zonder haar ouders en haar ouders waren getraumatiseerd door de oorlog. Vrij onverwacht keerden ze terug naar Nederland. Het motto bij hen thuis was: “Jouw vader heeft genoeg geleden, je moet er niets aan toevoegen”. Over haar moeders verleden wist Chaja niks.

Op haar twintigste vertrekt ze naar Israël waar ze gaat werken en een gezin sticht. Vele jaren later leest ze de brieven en zo is dit boek ontstaan.

“Brieven aan mijn moeder” is een bijzonder verhaal, een verhaal waaruit de diepe impact van de oorlog blijkt, ook op volgende generaties.
Een verhaal over een prille liefde in tijden van oorlog. De brieven worden afgewisseld met historische informatie, dit geeft het verhaal meer diepgang. De vele foto’s brengen het boek meer tot leven.

Een indrukwekkende geschiedenis met stof tot nadenken. Ik had wel wat moeite met de vele brieven vanuit Elden. Het verhaal bleef voor mij wat op afstand, dit veranderde toen Ernst in Westerbork terecht kwam. Het verhaal kwam voor mij tot leven. Het gaf mij ook veel nieuwe informatie over het kamp. Het leven na de bevrijding vond ik erg mooi om te lezen. De impact van de oorlog op de tweede generatie wordt hier goed belicht en ik heb er bewondering voor hoe de auteur hier mee is omgegaan.
Het boek bevat vrij veel Joodse termen. Een verklarende woordenlijst zou een goede aanvulling zijn.

Ik wil Uitgeverij Elikser en het Boekencafe bedanken voor dit recensie exemplaar.