Tijdloos boek

Villa des roses is een debuutroman van Willem Elsschot, uitgegeven in 1910 tijdens WO1. Het is een autobiografische roman waarin Dhr. Grünewald Elsschot blijkt te zijn. Elsschot was zakenman en zijn romans hebben dikwijls een zakelijke tint.

Het verhaal speelt zich af in een pension Villa des Roses in Parijs in de kringen van de middenstand. Het echtpaar Brulot baat dit pension uit. Ze herbergen twaalf pensiongasten die elk hun eigen verhaal hebben. De twee dienstmeiden Louise en Aline spelen ook een voorname rol. Mevrouw Brulot is de zaakvoerster die soms sjoemelt maar ook aan liefdadigheid doet. Mijnheer Brulot is notaris geweest en moeit zich niet met het pension. Hij is druk met bezig met een van zijn processen.

Bedrog, zowel in zaken als in persoonlijke kwesties, zijn het thema van ‘Villa des Roses’. De schijn wordt koste wat kost hoog gehouden, want status en aanzien is erg belangrijk. Een thema dat tot op vandaag nog actueel is. De aanzet van het dit thema wordt al gezet in de titel en de beschrijving van het pension. Villa des Roses, waar verder geen roos te bekennen is, behalve het gras dat welig groeit. Het plakkaat dat meldt dat er alle moderne comfort is, is fel overdreven en misleidend. Zo hanteert Mevrouw Brulot ook geen vaste prijzen, maar ze variëren naargelang de herkomst van de gasten.

Willem Elsschot begint zijn roman met het uitgebreid voorstellen van het echtpaar Brulot, de pensiongasten en de dienstmeiden. Als je deze opsomming aan het lezen bent, ben je geneigd om het boek na enkele pagina’s naast je neer te leggen. Doorlezen is de boodschap en dan blijkt deze introductie een sublieme zet te zijn, want in dit vrij korte verhaal komen maar liefst ongeveer dertig personages aan te pas. De beschrijvingen zijn in lange zinnen omschreven, hoewel voor Elsschot ‘less is more’ opgaat. De woordkeuze bij deze persoonsbeschrijvingen is gewikt en gewogen: de personages staan er.

Na de introducties komen de verhaallijnen. De toon waarop hij schrijft is zakelijk koel. Er zijn spannende momenten in het verhaal, maar Elsschot beschrijft deze koel en zonder te (ver)oordelen. Dat laatste laat hij over aan de lezer. Het einde van het verhaal is ook het einde: alle verhaallijnen zijn netjes afgesloten.

Villa des Roses is elegant geschreven met af en toe een mond Frans (vertalingen achter in het boek) en ook met woorden die verfranst zijn. Zoals accompagneren en satisfactie. Door zijn woordkeuze krijgt het iets hoffelijks en ligt het in de lijn waar het verhaal zich afspeelt, namelijk in Parijs. Het sarcasme dat we van Elsschot kennen is niet snijdend door zijn welafgewogen woordkeuzes.

Er zijn twee dingen die me sterk opvielen. Op pagina 9: ‘Kippen leggen waarachtig eieren’. Het woord ‘waarachtig’ dat boekdelen spreekt. Een ander opmerkelijke zaak is dat er geïnsinueerd wordt dat vrouwen altijd slachtoffer zijn. Bjvoorbeeld bij de dood van het aapje wijst mevrouw Brulot haar man aan als dader.

Citaten:
-pag.46 ‘De oude bleef bij de dode achter. In de kamer, waar een hart reeds zweeg en het andere ternauwerdood nog tikte, werd het stil.’
-pag. 107:’ …want ik geloof dat financiële kringen over ’t algemeen toch minder verdorven zijn dan die diplomatieke wereld.’