Roman vol rauwe maar prachtige natuur

De Italiaanse Matteo Righetto (1972) schreef drie novelles die in Italië gebundeld zijn uitgegeven als De trilogie van het vaderland. Hij woont in Padua, waar de wildernis van Noord-oost Italië begint. Niet zo gek dat twee van de drie verhalen zich daar afspelen. Over de grens en Het laatste vaderland zijn vertaald door Pietha de Voogd en Het beloofde land is vertaald door Pieter van der Drift en Manon Smits.

Het boek dat in Nederland Het laatste vaderland als titel heeft meegekregen, bestaat uit drie novelles die zijn gebundeld. Elk van deze novelles is weer onderverdeeld in drie delen van ongeveer 50 pagina’s. Dat maakt dit dikke boek van 477 behapbaar.

Het eerste deel is Over de grens. We maken hier kennis met de Italiaanse familie De Boer. Ze zijn arm en werken voor de overheid als tabaksboer. Ze leveren hoge kwaliteit tabak, maar moeten alles afdragen voor een hongerloontje. Vader Augusto De Boer houdt iedere oogst een deel achter, wat hij in Oostenrijk ruilt voor baren zilver en koper, waarmee hij in Italië weer wat kan kopen om te overleven. Het speelt eind 19e eeuw. Augusto is getrouwd met Agnese en ze hebben drie kinderen Jole Antonia en Sergio.

In 1893 gaat Jole mee op reis door de bergen naar Oostenrijk, een reis niet zonder gevaren. Iets wat een heel avontuurlijk verhaal had kunnen zijn, maar wat ineens wordt afgekapt. Het verhaal gaat verder in 1986. Vader is de laatste keer niet teruggekomen van zijn reis en Jole besluit nu zelf de grens over te gaan om te doen wat vader deed. Deze reis wordt wel uitgebreid beschreven. Vooral de omgeving inclusief de namen van bomen en dieren krijgen veel aandacht. Wat minder wordt uitgewerkt zijn de momenten dat er werkelijk wat gebeurd. Toch is het af en toe spannend en blijft het verhaal boeien tot het einde.

Het tweede deel is Het laatste vaderland. Het is 1898 en er is voor de familie niet veel veranderd, maar die veranderingen starten nu. Antonia treedt toe in het klooster, Sergio wordt ziek en dan vindt er een heftige gebeurtenis plaats waardoor Jole genoodzaakt wordt om wraak te nemen. Dit verhaal leest prettiger dan het eerste deel. Nog steeds veel omschrijvingen van omgeving en dieren, maar het is ook heftiger en avontuurlijker. Af en toe zijn er poëtisch mooie zinnen, of Jole verdwijnt ineens in filosofische gedachten. Het haalt de vaart uit het verhaal, maar zal voor de liefhebbers van mooie taal en prettige onderbreking zijn.

Het laatste deel is Over de grens en dat leest anders, waarschijnlijk omdat het door andere vertalers is vertaald. Het zit ook anders in elkaar, omdat Jole hier terugkijkt op haar reis welke door middel van flashbacks worden verteld. Righetto laat hier ook zijn locatie van het rauwe Noord Italië los en plaatst zijn personages in een stuk geschiedenis van de emigratie naar Amerika. Hoe dat eraan toe ging van begin tot einde weet hij goed over te brengen. De ontberingen, de emoties, het verlies en het doorzettingsvermogen van de emigranten wordt hierin beschreven. Het geeft een beeld van het leven van die tijd en dat hakt er in. Dit deel bevat wel veel vraag om kracht van God. Dat past bij die tijd en bij het feit dat men streng katholiek was, maar de dosis is wel erg hoog.

Het bundelen van deze drie verhalen is een goede keus. De hoofdpersoon is in de drie delen hetzelfde en het geeft een mooi beeld van een jonge vrouw die eind 19e leefde en de kracht vond om, ondanks diverse ontberingen, toch door te gaan en een ingrijpende keuze te maken voor haar eigen toekomst.

Het laatste vaderland is daarmee een interessante roman geworden met een sterk hoofdpersonage en veel rauwe, maar prachtige natuur in de omschrijvingen van het verhaal.