Verslag van een veel bewogen leven

Het leven van deze vrouw biedt stof voor een boek. Tot die conclusie komt journaliste en schrijfster Judith Koelemeijer wanneer zij bij haar oom kennis maakt met Anna Boom. Aan de hand van interviews, brieven en historisch onderzoek reconstrueert ze het leven van deze vrouw. In 2008 leidt dit tot de publicatie van de biografie “Anna Boom.”

Anna Boom verliest haar vader als ze nog een baby is. Ze brengt haar jeugd door met vrijwel alleen haar moeder die van pension naar pension reist en geen vast thuis biedt. Als Anna tweeëntwintig is breekt zij het isolement open door naar een getrouwde liefde in Hongarije te reizen. Het is het begin van een veelbewogen leven. In de oorlog werkt ze voor de Zweedse diplomaat Wallenberg. Ze helpt joden met beschermingspassen en voedsel. Na de oorlog besluit ze haar heftige ervaringen te vergeten en dwaalt ze door het leven op zoek naar de plek waar ze zich thuis voelt. Pas als ze eind veertig is vindt ze die plek. Thuis, bij de liefde die ze een leven lang gezocht heeft, is er de nacht die het einde van haar zwijgen inluidt en deelt ze voor het eerst haar verleden.

Veel kinderen hebben in meer of mindere mate een strijd te leveren op weg naar volwassenheid. Ook Anna. Ze kampt met een moeder die haar verstikt en op haar schuldgevoel inspeelt. Ze schikt zich niet in haar lot en breekt eruit. Ze neemt letterlijk en figuurlijk afstand en doet wat haar hart haar ingeeft. Dat prikkelt: het dwingt bewondering af en schept verwachtingen. Hier wordt de kiem gelegd voor een alles behalve saai leven.

Aanvankelijk is Anna een gewone jonge vrouw. Ze probeert het leven naar haar hand te zetten en leeft daarbij met de dag. Kieskeurig is ze niet: ze pakt alles aan en wil leren en proberen. De Tweede Wereldoorlog doet de lucht betrekken, maar zo lang die niet in haar dagelijks leven ingrijpt is er geen oorlog. Als ze er wel middenin komt te zitten, past ze zich wonderbaarlijk goed aan. Ze is in staat tot bovenmenselijke inzet waarbij haar verharding en afvlakking zorgen baart.

Na de oorlog zwabbert ze een beetje door het leven. Ze neemt beslissingen dwars tegen haar gevoel in en laat zich kooien. Het staat in schril contrast met de vrijgevochten indruk die ze als twintiger maakt. Ze lijkt niet langer op haar gevoel af te durven gaan. Anna Boom wordt een vrouw met pijn die ze zichzelf niet toestaat. Het maakt haar menselijk en ze wint ermee aan sympathie. Op dat moment staat het karakter van Anna ook al als een huis. Ze geniet vertrouwen: zij komt op haar pootjes terecht.

Anna is een intrigerend voorbeeld van een mens die denkt de afdeling waar de pijnlijke herinneringen liggen opgeslagen hermetisch te kunnen afsluiten. Haar besluit te vergeten en te verzwijgen geeft haar persoonlijkheid een voelbaar zwart randje.

Op een nacht komt er een einde aan haar zwijgen. Die nacht onthult een schokkend detail over Anna’s oorlogsverleden. Na een boek vol uitgebreide uitweidingen over Anna’s leven is het onbegrijpelijk dat zoiets even tussen neus en lippen door gemeld wordt.

Dat Anna zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt in de oorlog staat buiten kijf. Dat ze eronder geleden heeft ook. De oorlogsjaren en misschien haar gebrek aan worteling lijken een groot aandeel te hebben in haar bijna vijftig jaar durende onrust. Dat zijn conclusies die na lezing met het verstand te trekken zijn. Voelbaar is het echter allemaal niet.

“Anna Boom” is een af en toe moeilijk door te worstelen feitenverslag dat niet leeft. Dat is jammer. Judith Koelemeijer heeft heel zorgvuldig gereconstrueerd, maar daarmee zoveel afstand gecreëerd dat ze de aandacht niet altijd weet vast te houden.