De jaren zeventig tachtig: prachtig beschreven.

Zo Vader Zo Zoon - Marc Schoorl.
Deze roman is het tweede deel van een trilogie, waarvan deel drie nog moet verschijnen. Het is prima als apart boek te lezen. Maar als je het eerste deel hebt gelezen, dan is het begin van deze roman een feest van herkenning. Je zit direct weer middenin het gezin, bestaande uit Vader Adri van Hargen, moeder Margje en de zes zonen en een dochter. Het gezin met de kibbelarij tussen de broers (soms overgaand in pestgedrag), de geldingsdrang van Cor en de lieve zorgende moeder Margje.
Vader blijft zich verheven voelen boven moeder.
“… een lieve vrouw, een bovenste beste echtgenote, maar voor sommige dingen had ze geen oog…”(p.18)
Zeker niet als vader weer eens iets nieuws wilde aanschaffen: een nieuwe auto, een kleurenteevee, of het nieuwe radiomeubel met platenspeler. Omgaan met geld heeft hij nog steeds niet geleerd.
Op de cover staat een goed! geproportioneerd figuur: is het vader? De tekst maakt het zeer aannemelijk. Vader heeft absoluut geen tafelmanieren. Hij eet als een baliekluiver, schuift de grote porties naar binnen en morst veelvuldig.
Vader is blijvend geïnteresseerd in de tweede wereldoorlog, te pas en te onpas brengt hij dat te berde. Vaak verkondigt hij zijn mening zonder die af te stemmen op zijn ‘gehoor’, zijn publiek.
En hij is Rooms Katholiek, dus het hele gezin moet mee naar Lourdes! Want dat is je ware geloof. Bij de beschrijving ervan laat het mij als lezer (ook opgevoed in het RK gedachtengoed) glimlachen. Twaalf flessen Lourdeswater gaan mee terug, als borg voor de toekomst. Helaas helpen deze flessen niet tegen zijn depressieve karakter als de ‘blaadjes weer gaan vallen’!
Pesten is voor Cor, een beginnende puber, een manier om zich te handhaven. Hij zoekt zijn slachtoffers bij de minder populaire klasgenoten… Hij schaamt zich er wel voor, maar laat dat niet merken.
Is Cor een perfectionist, heeft hij een ingebakken minderwaardigheidscomplex? Waarom is hij zo jaloers als Toon alle aandacht krijgt. Híj wil de grappigste zijn! “… ik gloeide van schaamte, van afkeer van mezelf… ik voelde me gekwetst… ik deed toch ook mijn best…”(p.501)
De pubers in het gezin moeten hun eigen geld verdienen. En zij hebben geld nodig voor uitgaan, voor het aanschaffen van hun eigen platenspelers, van hun favoriete elpees, voor de bioscoop. Dat betekent veel bijbaantjes. Cor heeft een wijk voor de huis-aan-huis bladen met reclame erin, voor de krant en hij helpt bij de bakker.
De feestjes bieden veel mogelijkheden om te experimenteren met drank, met sigaretten of shag, met zoenen en ontluikende seksualiteit.
De muziek thuis en op de feestjes geven de schrijver de mogelijkheid om zijn encyclopedische kennis van de popmuziek in het verhaal te weven. Al deze genoemde popmuziek is terug te luisteen op een speciale Spotify-speellijst. De herinneringen die de beschrijving van de jaren zeventig oproept worden door het beluisteren van deze muziek versterkt.
Cor heeft het onbestendige gevoel dat de wereld om hem heen een complot is, dat iedereen toneel speelt, dat alles niet echt is… maar het is zo echt als het maar kan. Als hij zich zelf wil kalmeren, gaat hij op bed met zijn hoofd schudden tot hij er duizelig en moe van wordt of hoofdpijn krijgt.
Vader heeft wel in de gaten dat Cor een piekeraar is. Hij probeert er een gesprek over te beginnen, maar de juiste vragen stellen is moeilijk. Cor begrijpt hem wel, maar kan zijn gevoel niet onder woorden brengen..
“… de woede kolkte in me op, alsof er met een stok woest in mijn binnenste werd gedraaid…”(p.62)
Met de jaren verdwijnen deze gevoelens, bij hevige emoties komen ze terug.
“… heel even dacht ik aan die gevoelens van vroeger… toen ik dacht dat alles onecht was… was dit dan het einde van het schouwtoneel?... nee dit was echt…”(p.535)
Deze roman kan op zo veel niveaus gelezen worden. Puur als weergave van een tijdsbeeld, zeker ook op psychologisch niveau. Niet alleen Cor wordt goed beschreven in wat hij doet, voelt en meemaakt tijdens zijn puberteit. Dat gebeurt ook bij zijn broers, maar dan wel op een minder uitgebreide en indringende schaal.
De afnemende invloed van de Kerk en de religie wordt helder beschreven aan de hand van de gedachten en het leven van personages en hun vrienden, die liever naar de kroeg gaan dan naar de Kerk.
Wil je een inhoudelijk verslag van de opkomst van popmuziek? Het wordt met naam en toenaam (en als je wilt met geluid) genoemd.
De films van die tijd zullen veel zich herinneren, als spraakmakend, als choquerend of als illustratie bij een Bijbelverhaal, zelfs als ’musical’.
Je kunt het lezen als een prachtig tijdsbeeld. Er zijn zo veel aspecten van de samenleving van destijds: denk aan de politiek, de oliecrisis, de buitenlandse politiek en de oorlogen van bijv Vietnam.
De achterstelling van vrouwen en de toenemende feminisering van de jonge vrouwen die studeren. Herkenbaar of als informatie over deze jaren!
In vlotte taal met levensechte dialogen tussen pa en zonen schetst deze roman een prachtig tijdsbeeld. Het is rauw, filosofisch, empathisch beschreven. Het doet je glimlachen, je leeft mee met de personages.
4 sterren.