Meeslepende roman over het lot van de Wolga-Duitsers zonder dat het een saaie geschiedbeschrijving wordt

In de roman Wolgakinderen beschrijft Guzel Jachina de tragische geschiedenis van de Wolga-Duitsers in de voormalig Sovjet-Unie. Jakob Bach is begin 20ste eeuw onderwijzer in Gnadenthal, een van de dorpen waar Duitse kolonisten in de steppe langs de Wolga zich zijn gaan vestigen. Zijn bekwaamheid is het onderwijzen van Duits. Op een dag wordt hij gevraagd om een boerendochter ‘van de overkant van de rivier’ het Duits bij te brengen. Klara leeft daar in grote eenzaamheid en haar vader is bang dat ze de aansluiting dreigt te missen. Ondanks dat hij haar niet mag zien – haar vader is bang dat dat een slechte invloed heeft – en Bach haar van achter een scherm les geeft, slaat de vonk over. Al snel blijkt dit wederzijds te zijn. Maar hun liefde wordt niet geaccepteerd door het dorp en dan worden ze gedwongen een teruggetrokken bestaan te leiden aan de overkant van de Wolga. Een bestaan in eenzaamheid en afgesloten van het nieuws. Als Bach op een dag toch naar Gnadenthal moet afreizen, komt hij erachter dat de wereld er heel anders uit ziet…..

Guzel Jachina weet op meeslepende wijze een van de zwarte bladzijdes uit de geschiedenis van de Wolga-Duitsers op een toegankelijke manier weer te geven. Als lezer ben je net zo onwetend als Bach waardoor je met hem mee gaat op ontdekkingsreis in de veranderende wereld. En soms, net als hij, ook niet begrijpt wat er daadwerkelijk gebeurt. Is het een op hol geslagen fantasie of is het de realiteit? Aan het einde van het verhaal lijkt voor Bach in ieder geval alles op zijn plaats te vallen.

Jachina heeft een beeldende schrijfstijl. Zo beschrijft zij de leefomgeving van Bach tot in detail waardoor het voelt alsof jezelf er onderdeel van bent. De invloeden van de seizoen op de natuur en de Wolga schetst zij nauwgezet. Je snakt net als Bach naar de lente na een lange koude periode waarin het huis is ingesneeuwd en de Wolga bevroren is. Maar ook de tradities in de Duitse kolonie geeft ze goed weer. Je leest regelmatig hoe het in Gnadenthal er op een willekeurige dag aan toe gaat.

Het schrijven over deze periode in de geschiedenis kan niet zonder de invloeden van de Russische revolutie en het bewind in de jaren ’20 en ’30 te benoemen. Jachina doet dat op een manier zonder dat het een saaie geschiedenisles wordt. Ze kiest ervoor dit deel van de geschiedenis te laten vertellen door het perspectief te gebruiken van andere personages. Bijvoorbeeld het perspectief van ‘de leider’. Deze intermezzo’s zijn een waardevolle toevoeging om de veranderende wereld van Bach beter te begrijpen. Erg prettig zijn ook de voetnoten aan het einde van het boek, waarin een korte feitelijke uitleg wordt gegeven over woorden en personages die meer uitleg behoeven om de historische context te kunnen begrijpen.

Wolgakinderen is een prachtige roman over een periode in de geschiedenis waar maar weinig mensen vanaf weten. Na ‘Zulajka opent haar ogen’ te hebben gelezen, was ik al enthousiast over Guzel Jachina. Na ‘Wolgakinderen’ ben ik dat nog meer en ik wil zeker haar derde boek ‘De trein naar Samarkand’ lezen.