Prachtige roman die familiebeslommeringen en veranderingen op het wereldtoneel knapt verweeft

Nathan Stramer keert aan het begin van de twintigste eeuw vanuit Amerika terug naar zijn geboorteland Polen. Alhoewel het verhaal is dat hij dit doet om met zijn jeugdliefde Rywka te trouwen, speelt het ook zeker mee dat hij platzak is. Zijn broer Ben, die nog altijd in Amerika woont, stuurt hem regelmatig geld. Nathan investeert dit in zaken die hem rijk moeten maken, waaronder een cafe, maar mede door zijn eigen stommiteiten mislukt dit steeds. Het lukt hem daardoor niet om het leven in de eenkamerwoning in de arme buurt, waar hij samen met zijn vrouw en zes kinderen woont, te ontstijgen.

Lozinski is een Poolse schrijver en scenarist. Hij studeerde sociologie in Frankrijk en werkte als fotograaf voor Poolse kranten. Lozinski debuteerde in 2006 met Reisefieber. Met Stramer, een familieroman over het leven voor de Holocaust, won hij de Nike-prijs.

Het boek volgt de Joodse familie Stramer. Elk hoofdstuk heeft de naam van een van de gezinsleden. Doordat het gezin naast de vader en moeder zes kinderen telt, verandert het perspectief dus vrij vaak. Dit maakt het soms wat lastig om alle personages even goed te leren kennen en sommige gebeurtenissen komen maar kort voorbij. Doordat je de kinderen vanaf hun jeugd ziet opgroeien tot volwassen mensen, voel je je toch betrokken bij dit gezin.

In eerste instantie gaat het om de dagelijkse beslommeringen van een arm gezin. Maar langzaamaan sluipen de spanningen die zich op het wereldtoneel opbouwen ook het gezin in. Een aantal zoons sluiten zich aan bij het communisme en de kinderen komen thuis met liedjes die moeder zorgen baren. Het gezin krijgt steeds meer te maken met antisemitisme en het leven verandert niet ten goede.

Tegen de tijd dat de wereld aan de vooravond van de Holocaust staat, ben je bijna aan het einde van het boek. Lozinski gaat daar vrij rap doorheen. Dat maakt het effect niet minder groot. Juist omdat je dit gezin hebt zien opgroeien, je deze mensen hebt leren kennen, maken de gebeurtenissen een diepe indruk.

Stramer is een prachtige familieroman waarin de dagelijkse beslommeringen van een arm gezin knap verweven zijn met de grotere gebeurtenissen op wereldniveau.