Wat heb ik nu precies gelezen?

Als kind leek de Fabriek op Disneyland, zowel door de grootte als door de fantastische cadeautjes die tijdens de rondleiding uitgedeeld werden. Voor de inmiddels volwassen geworden Ushiyama is de Fabriek, bijna een dorp op zich, niet minder indrukwekkend. Alhoewel werken in de Fabriek fantastisch wordt genoemd, krijgen Ushiyama en de andere werknemers die net gestart zijn bijzondere taken: Onderzoek naar mos dat nooit vordert, het versnipperen van papier en het corrigeren van onbegrijpelijke drukproeven zonder fouten. Maar tot welk doel?

Oyamada baseerde De Fabriek op haar ervaringen als uitzendkracht voor een autofabrikant. Het boek verscheen in 2013 in Japan en is nu, tien jaar later, vertaald naar het Nederlands door Luk Van Haute. In het Engels werd al meer werk van haar vertaald en goed ontvangen, waaronder The hole en Weasels in the Attic.

De Fabriek loopt aan een stuk door, er zijn geen hoofdstukken. De drie personages wisselen elkaar af, echter is het als lezer soms lastig te ontdekken welk personage aan het woord is. De stukken lijken op elkaar en pas als de taak aan bod komt, is het helder over wie de alinea gaat. Ook het tijdsbeeld loopt ongemerkt door. Het gehele verhaal is in de tegenwoordige tijd geschreven en als lezer heb je weinig idee hoe de tijd verloopt. Heel af en toe volgt er een opmerking, zoals " Het was al een aantal jaren geleden, maar dat schreef iemand me in een e-mail" waardoor je ineens beseft dat er onopgemerkt meer tijd voorbijgegaan is dan je dacht. Dit heeft een wat vervreemdend effect en tegelijkertijd kom je als lezer zo heel dicht bij het gevoel dat de Fabrieksarbeiders zullen hebben.

Want uiteindelijk blijken er 15 jaren verstreken, maar het nut van hun werkzaamheden is nooit duidelijk geworden. Ze doen dutjes tijdens het werk, of hebben de officiele werkzaamheden maar helemaal opgegeven. Er is geen haan die daar naar kraait. Intussen blijken de vogels die rond de Fabriek vliegen steeds meer aandacht te krijgen. Wat is daar mee aan de hand?

De Fabriek laat zien hoe het leven van fabrieksarbeiders die onzinbanen in een enorm bedrijf hebben eraan toe gaat. De sleur en doelloosheid komen goed naar voren. De werknemers blijven achter met de vraag wat ze hier ook alweer deden, de lezer met de vraag wat die nou precies gelezen heeft.