Een adembenemend duister en gotisch meesterwerk over de prijs van rust

Deze recensie werd eerder gepubliceerd op mijn blog GraagGelezen.

Bridget Collins, de koningin van de atmosferische speculatieve fictie (bekend van De boekbinder), neemt ons in haar nieuwste roman mee naar een wereld die zowel herkenbaar historisch als griezelig onmogelijk is. ‘De stiltefabriek’ is een verhaal dat je niet alleen leest, maar bijna kunt horen — of juist het gebrek daaraan.

De jonge audioloog Henry Latimer lijdt onder de kakofonie van de industriële negentiende eeuw. De wereld is hem te luid. Wanneer hij in contact komt met de charismatische Sir Edward Ashworth, raakt hij gefascineerd door een unieke uitvinding: kostbare zijde die geluid volledig absorbeert. Henry wordt uitgenodigd bij Sir Edward om diens dove dochter te onderzoeken.
Op de fabriek hangt een beklemmende sfeer. Terwijl Henry geobsedeerd raakt door de 'stiltezijde' en de charmes van zijn gastheer, begint hij te beseffen dat deze magische stof een duistere, onmenselijke oorsprong heeft.

“Henry leunde tegen de muur en keek over het kanaal naar de trillende weerspiegelingen van baksteen en onkruid en lucht. De mist trok op; na de razernij van de grote weverij kon hij weer ademen, weer denken. Hij veegde het zweet van zijn gezicht en voelde een briesje door zijn haar strijken.”

Bridget Collins schrijft ongelooflijk beeldend. Je voelt de textuur van de zijde en de beklemming van de absolute stilte. De contrasten tussen het lawaai van de stad en de onnatuurlijke rust in de fabriek zijn meesterlijk beschreven.

Het boek ademt de sfeer van klassiekers als Jane Eyre of Rebecca. Een afgelegen landgoed, een mysterieuze heer des huizes, een waarschuwende gouvernante en geheimen achter gesloten deuren.
Maar het verhaal gaat dieper dan alleen een mysterie. Het stelt vragen over de prijs van luxe. Wat offeren we op voor ons eigen comfort? De metafoor van de 'stilte' die ten koste gaat van anderen is pijnlijk actueel.

“Toen hij Cathermute House verliet, was de lucht donker geworden, de ochtendnevel gestold tot dreigende wolken. Misschien had hij de koets kunnen vragen om hem naar Telverton te brengen, maar hij wilde beslist niet wachten. Hij haastte zich over de weg en het zweet brak hem uit, ondanks de toenemende kou in de lucht. Sir Edward zou vast in de fabriek zijn, of iemand daar zou vast wel weten waar hij was… Terwijl hij naar het stadje afdaalde, steeg de druk in zijn oren, en zijn hart hakkelde: een test, een test, een test.”

De manier waarop Collins echte negentiende-eeuwse audiologie en industriële hebzucht verweeft met het bovennatuurlijke element van degenen die de zijde weven, is naadloos en geloofwaardig.
Het tempo van het boek is, passend bij de titel, nogal ingetogen. Het is een 'slow-burn' mysterie waarbij de dreiging langzaam onder je huid kruipt.
‘De stiltefabriek’ is een betoverende en diep verontrustende roman. Bridget Collins bewijst opnieuw dat ze een uniek talent heeft om historische fictie te voorzien van een magisch-realistisch randje dat je nog lang na het dichtslaan van het boek bijblijft.