Als je te weinig of verkeerd opgediende oersoep hebt gekregen

Achterflaptekst: "Je probeert steeds weer een (intieme) relatie vol te houden, maar het lukt echt niet. Of je denkt dat deze 'lost soul' zich wel met jou gaat verbinden. Maar deze ziel hecht niet. Wat bestsellers over liefde en relaties ook beweren, wat psychotherapeuten ook beloven, sommige mensen hechten niet aan anderen".
Martin Appelo (psycholoog, supervisor, schrijver) presenteert een methode voor mensen met wat hij noemt een 'hechtingshandicap', waarmee ze toch hun relaties kunnen verbeteren. Ondanks dat ze niet hechten.
Hij legt dit op een geweldig inzichtelijke, nuchtere en begrijpelijke manier uit. Als kind heb je nodig dat je ouders je voldoende aandacht geven, en gevoelig zijn voor jouw behoeften als kind. Oersoep krijgen, noemt Appelo dat. Helaas gebeurt dat in nogal wat gevallen onvoldoende. Wat als je ouders niet die kwaliteiten hebben om deze oersoep te kunnen geven, maar als ze blijken te lijken op 'kapotte plastic kiepauto's'? Wat als je door je ouders, die je veiligheid zouden moeten geven, niet beschermd wordt, of zelfs mishandeld of misbruikt? Dan ontwikkel je geen 'illusion of wellbeing': een basisgevoel van veiligheid in jezelf. Je leeft als het ware voortdurend in het oerwoud en dat betekent overleven, middels vechten, vluchten of bevriezen. Dit patroon is zo ingesleten dat het voortduurt in de rest van je leven, dus ook in de volwassenheid. Hechtingsgehandicapte mensen hebben geleerd 'het alleen te doen' in het leven, het zijn solisten, en proberen hun hoge arousalnivo's te temperen middels verslaving en verdoving. Het niet kunnen hechten speelt vooral op in situaties waarin nabijheid en intimiteit aan de orde zijn, veelal een intieme relatie dus. Een intieme relatie triggert bij de 'hechtingsgehandicapte' het oude overlevingspatroon. Ook al weet iemand verstandelijk wel dat er nu geen gevaar meer is, dit gaat over dieperliggende patronen die het over gaan nemen, het reptielenbrein. Iemand met een hechtingshandicap heeft als gevolg van de vroege beschadigende ervaringen ook schade opgelopen in zijn/haar hormoonhuishouding: te lage oxytocine-levels (hechtingshormoon) en te hoog cortisol. Deze mensen staan daardoor voortdurend teveel 'aan'.

Martin Appelo beschrijft aan de hand van concrete cases uit zijn praktijk een methode waarin hechtingsgehandicapte mensen hun leven beter in de hand kunnen krijgen. Hij introduceert daartoe de zgn 'Wagenmenner', een evaluerende functie, die de sterke tegenstrijdige paarden/drives (enerzijds solist zijn en anderzijds sociaal/verbonden willen zijn) in bedwang kan houden. Belangrijkste adagium daarbij is: "Luister niet naar je gevoel, maar gebruik je verstand". Appelo legt verband met de persoonlijke levensverhalen van Nietzsche en Sartre, en haalt ook Plato en Freud aan. Hij laat zien hoe zij worstelden met de twee tegengestelde krachten in zichzelf en hoe zij er ieder op hun eigen manier een oplossing voor probeerden te vinden.

Je kunt een hechtingshandicap leren compenseren door bewust het risico te nemen om anderen te vertrouwen. Met je verstand dus, met een 'Wagenmenner'. Appelo geeft hiertoe een stappenplan en laat aan de hand van de cases zien hoe dat in de praktijk kan uitwerken. Het geeft een hoopvol beeld, want deze mensen krijgen daadwerkelijk meer grip op hun leven. Maar hij geeft geen onrealistisch hoge verwachtingen, want een hechtingshandicap is niet te genezen. (H)echt niet.