Ik ben blij dat ik het heb gelezen en dat ik het uit heb...

Al heel lang had ik dit boek in m'n kast staan. Je kent dat wel; enerzijds wil je het oppakken vanwege het onderwerp, het vernieuwende blikveld en de verhalen die je erover hebt vernomen, anderzijds laat je het liggen vanwege... het onderwerp, het vernieuwende blikveld en de verhalen die je erover hebt vernomen. Uiteindelijk nam ik de lijflijke boek een paar weken geleden welwillend het ter hand en sloeg het open...

Gisteren sloeg ik het boek welwillend dicht. Ik was er klaar mee. Letterlijk en figuurlijk. Het heeft me geboeid en nieuwe inzichten gegeven maar tegelijkertijd viel het mij ook tegen. Dat tegenvallen zat met name in de, in mijn ogen, nogal gezochte literaire schrijfstijl, de vele ronduit trage passages en, eerlijk is eerlijk, de dunne verhaallijn. Daar staat echter tegenover dat de schrijver zich briljant heeft verplaatst in het enge, want begrijpelijke, brein van de hoofdpersoon. Daarmee verschaft hij de lezer inzicht in de verklarende gedachten van de "daders" van Nazi-Duitsland als mogelijke onderbouwing voor hun voorheen onvoorstelbare maar nu iets meer voorstelbare daden. Het leert ons dat hetgeen deze beulen deden (mogelijk) gedreven werd door zowel verwerpelijke antisemitische overtuiging vanuit het (laffe) leiderschap als door militaire tactiek waarbij het veroverde gebied zo snel mogelijk geschoond moest worden van mogelijke tegenstanders en "lastposten" teneinde zich te kunnen focussen op het verschuivende en vervolgens haperende front. Ook lees je het besef dat de beulen hadden dat hetgeen zij deden zo erg, zo allesomvattend en zo bepalend was dat hierdoor vrede sluiten met de vijand onmogelijk leek; ze moesten ermee doorgaan en afmaken waarmee ze begonnen waren want niemand, geen enkele vijand, zou hen -het Duitse volk- dit later vergeven. De vijand zou hen bij een overwinning straffen en vernietigen voor hun collectieve volksmisdaden. Ook leert het de lezer hoe het Duitse volk, of liever het Nazi-bewind, het Russische volk, of liever het Communistische bewind, zag. Met ontstellend grote afkeer; het Nazi-gedachtengoed was gebaseerd op het volksdenken waarbij het Duitse volk andere volken trachtte te overheersen ten gunste van hun eigen belang. De Russen daarentegen waren overtuigd van het communistische gedachtengoed waarbij zelfs het eigen Russische volk opgeofferd kon worden om dit te beschermen dan wel te laten overwinnen...

Kortom, een boeiend maar lastig boek. Ik ben blij dat ik het heb gelezen en dat ik het uit heb...