Fatale liefde

‘Lieg met mij’ is een indringende autobiografische roman waarin Philippe Besson terugblikt op een jeugdliefde en het lot dat beide vrienden uiteen heeft gedreven. Hij wordt geïnterviewd in de lobby van een hotel in Bordeaux, ziet een man die op zijn vroegere vriend lijkt en komt met een sprong overeind om achter dit onmogelijke beeld aan te gaan.

We zijn terug in Barbezieux, een plaatsje in het zuidwesten van Frankrijk, waarover niet veel te zeggen valt. Maar de ik-figuur (= Philippe) beleeft er op de middelbare school een jeugdliefde met Thomas die bepalend is voor de rest van hun leven. De jongens zijn beide 17 en zeer verschillend. Philippe is de zoon van het schoolhoofd, moet op school zijn best doen en hij leest graag. Hij is niet mooi, schaamt zich voor zijn magere lichaam en is verlegen. Van groepen mensen moet hij niets hebben. Thomas is een boerenzoon en voorbestemd voor de boerderij. Hij wordt aantrekkelijk gevonden, zeker door de meisjes. Hij is gesloten, luistert naar zijn vrienden, maar zegt weinig. Soms heeft hij vlagen van somberte en zoekt de eenzaamheid. Op school zitten ze in verschillende klassen en hebben weinig contact. Maar ze houden elkaar in het oog op het schoolplein zonder het van elkaar te weten.

Tot Thomas op een dag op Philippe toestapt en ze afspreken in een café. Aarzelend brengt Thomas zijn verlangen onder woorden, al stelt hij een voorwaarde: geen woord erover, niemand mag er iets van weten. Vanaf dat moment maken ze geheime afspraakjes op allerlei plekken. Later ook bij Philippe thuis, want zijn ouders zijn er nooit. De jongens houden elkaar in een houdgreep van stilte. Philippe wil Thomas niet verliezen en liegt dus met hem mee. Regelmatig slikt hij zijn woorden in en verwijt hem nooit iets. Thomas is precies als zijn vader: geen liefkozende woorden, geen tedere gebaren, maar afstand en trots. Van openhartigheid en intimiteit is geen sprake, hun liefde is alleen lichamelijk. Er is geen ontwikkeling of groei in de relatie, de jongens zijn geen vrienden die iets anders met elkaar ondernemen. Het kan niet omdat ze hun geheim moeten bewaren.

Thomas heeft een zekere boerenslimheid en beseft dat hun liefde ten dode is opgeschreven. ‘Thomas zegt: je ziet dat we uit verschillende werelden komen. Werelden die niets met elkaar gemeen hebben’. Na het examen zullen ze beide een andere weg inslaan: ‘[…] omdat jij weg zult gaan en wij zullen blijven’. Beide schikken zich in hun lot. Philippe gaat studeren in Bordeaux en Thomas werkt op de boerderij van familie in Spanje, zodat hun wegen zich scheiden.

In hun latere leven worden de verschillen steeds groter. Philippe maakt internationale reizen, ontwikkelt zich tot schrijver en heeft vele relaties. Vaak schrijft hij ‘Over het onverdraaglijke beroofd-zijn van een ander. Over de nood die dat beroofd-zijn veroorzaakt; een leegte die toeslaat’. Thomas’ wereld blijft klein, hij blijft als boer werken, trouwt en krijgt een zoon. Hij komt tot het besef dat hij vervreemd is van zichzelf, dat zijn leven één grote leugen is en dat hij zich hiervan moet bevrijden. Zijn somberte op de middelbare school verraadde misschien al een besef van wat hem te wachten stond.

‘Lieg met mij’ is een prachtige roman over coming of age, liefde en verlies, maar vooral over hoe het lot het leven bepaalt. Volgens Besson overwint liefde niet alles. Het lot is veel sterker: hoe groot de aantrekkingskracht tussen de jongens ook mag zijn, hun verschillend lot volgt zijn fatale loop. Er is geen keuze en het had niet anders kunnen gaan. Hun liefde was het resultaat van toevalligheden en gelijktijdige verlangens, maar zal als vuurwerk niet meer terugkomen. Besson schrijft aangrijpend en overtuigend door ‘[…] de ongekende macht van de neutrale, blanco stijl, zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid’, zoals ‘vleesetende zoenen’. Hij weet spanning op te bouwen zodat je gulzig verder leest en zorgt voor een adembenemende ontknoping.