Janet Frame: navolger van Virginia Woolf

Deze roman - geschreven in 1963 - verscheen pas na de dood van Janet Frame (1924-2004) in 2007, omdat zij het boek niet geschikt, te persoonlijk achtte om tijdens haar leven te publiceren. Maar volgens de beheerders van haar literaire nalatenschap was het boek wel degelijk bedoeld om uitgegeven te worden. Frame had twee exemplaren van het manuscript netjes bewaard.
Dat Frame terughoudend was met de publicatie is na het lezen wel duidelijk. Deze sterk autobiografische roman toont een hoofdpersonage dat als ‘contactgestoord’ kan worden bestempeld, iemand die te kampen heeft met waanvoorstellingen of op zijn minst met een zeer levendige fantasie. Frame zelf heeft de nodige jaren in psychiatrische inrichtingen doorgebracht, werd (ten onrechte) gediagnosticeerd als schizofreen en ontliep ternauwernood een lobotomie, een hersenoperatie waarbij een ingreep wordt gedaan om de persoonlijkheid van de patiënt te beïnvloeden.

De hoofdpersoon in Een andere zomer is Grace Cleave, een jonge Nieuw-Zeelandse schrijfster in Engeland (net zoals Frame een periode in Engeland verbleef). Zij heeft een uitnodiging van een journalist Philip Thirkettle die haar had geïnterviewd aangenomen om een weekend bij hem en zijn vrouw Anne, ergens buiten Londen, te gast te zijn.
“Een andere zomer" beschrijft min of meer een feitelijk weekend dat Frame heeft doorstaan ​​- de personage Philip Thirkettle was in werkelijkheid de journalist Geoffrey Moorehouse.
Grace maakt zich al van te voren zorgen over de ontmoeting, hoopt dat er geen kinderen zijn, en bereidt zich voor op gesprekken en wat zij dan zal gaan zeggen. De onzekerheid druipt er van af en wordt alleen maar groter als blijkt dat er wel twee kleine kinderen zijn en dat de vragen en antwoorden die ze in haar hoofd daar gewoon blijven zitten. Grace zegt weinig en trekt zich liefst terug in de logeerkamer waar normaal gesproken de vader van Anne slaapt. Hij is ook een Nieuw-Zeelander en zijn kamer bevat foto’s en boeken uit het moederland. Dit roept bij Grace herinneringen aan haar jeugd op, en flinke delen van de roman zijn flashbacks naar het verleden in Nieuw-Zeeland.

De geschetste beelden van haar jeugd in Nieuw-Zeeland, afgewisseld met haar gedrag en observaties in het hier en nu, tijdens het verblijf bij de Thirkettles, maken duidelijk dat de jonge auteur een zeer sterk innerlijk leven heeft, maar een weinig ontwikkeld uiterlijk (“Conversatie in de gangbare zin van het woord was haar zo vreemd dat vrijwel alle woorden die ze zei betekenisloos waren”). Belangrijkste gedachte van Grace is dat ze een trekvogel is, een grutto. Ze is ontheemd, heeft geen thuis. Als ze ergens is, heeft ze het gevoel dat ze naar elders moet, naar ‘een andere zomer’.
Ze weet niet goed in te spelen op de aandacht van haar gastvrouw en -heer, laat staan op de jonge kinderen. Haar gedachten brengen haar constant in verwarring: “Mijn geest is overdekt met een groeibevorderende substantie, een soort compost, uitermate geschikt voor afgedankte momenten die omhoogschieten en plotseling tot bloei komen als sprookjesbomen, en ik heb amper met mijn ogen geknipperd, of er staat een heel bos”.

Grace staat in haar gedachtenwereld buiten de ‘gewone’ wereld en voelt zich ook vaak buitengesloten, omdat ze anders is. Maar ze is heel sensitief: “Soms dacht Grace dat ‘Nee dank je’ het kilste zinnetje was dat er bestond”.
Hoewel dit voorbeelden zijn van een in sociaal opzicht onhandig of incapabel personage, het verhaal maakt ook duidelijk dat de auteur ook een intelligent en belezen persoon is. Ze maakt vergelijkingen met de Griekse mythologie (Philomela en Procne) en met de roman Jude the Obscure van Thomas Hardy.

Qua stijl doet deze roman denken aan Virginia Woolfs Mrs Dalloway, met een overheersende beschrijving van de innerlijke beleving van de hoofdpersoon, een sterk associatieve benadering en natuurlijk ook van een psychisch zoekende hoofdpersoon, met de nodige innerlijke twijfel.
Het feit dat deze roman sterk autobiografisch is, maakt de inhoud natuurlijk buitengewoon bijzonder, maar ook zonder die verwantschap is het verhaal van Grace een prachtig voorbeeld van hoe het is om ‘anders’ te zijn en van de psychosociale druk die dit teweegbrengt.