Dit is weer een echte King klassieker

Stel je bent al in de jaren 60 begonnen met het schrijven van verhalen, brengt in begin jaren 70 je eerste succesvolle boek uit (Carrie) en schrijft de volgende jaren meer dan 60 boeken waarvan de meeste zo succesvol zijn dat ze worden verfilmd of omgezet naar een televisieserie. Je hebt over alles waar je zelf bang voor bent (vampieren, dolle honden, ratten, zombies, zelfdenkende machines) wel een of meerdere boeken geschreven. Kun je dan anno 2019 nog met iets komen? Jazeker, zie daar: Het Instituut.

Misschien heeft King met een schuin oog gekeken naar de Netflix serie 'Stranger Things', want er zijn zeker wat raakvlakken, maar in het Instituut komen geen niet-menselijke monsters voor, alleen de menselijke variant, en is er geen Upside Down wereld. Hoewel de nachtmerrie waarin de 12-jarige Luke Ellis en zijn lotgenoten terecht komen zeker zo genoemd kan worden.

Luke Ellis, een hoog begaafde jongen, is dus een van de jonge hoofdpersonen die op een nacht wordt ontvoerd. Zijn ouders worden vermoord en hij ontwaakt in het al genoemde Instituut in een slaapkamer die er bijna hetzelfde uitziet als die van thuis. De kamer is nagemaakt om de kinderen tot rust te brengen, maar dat is dan gelijk ook het enige dat nog hetzelfde is. Het instituut blijkt een soort Nazi-achtig onderzoekscentrum te zijn waar kinderen die een lichte vorm van TK (Telekinese) of TP (Telepathie) hebben worden behandeld om deze krachten te vergroten en later in te zetten voor de op dat moment nog onduidelijke doelstelling van het Instituut.

De behandeling is voor de kinderen een marteling, de bewakers zijn voornamelijk ex-militairen met sadistische trekjes en de artsen worden in het boek vergeleken met Josef Mengele. Als de kinderen voldoende zijn 'behandeld' verhuizen ze van Voorkant naar het naargeestige Achterkant om daar ingezet te worden voor hetgeen ze moeten doen. Daarachter is nog maar één afdeling: de Achterkant van de Achterkant, daar waar de 'opgebruikte' kinderen verdwijnen. Nog meer nazi-achtige dingen zoals het ingebouwde eigen crematorium en een link naar de gaskamers (aan het eind van het boek) komen langs in het verhaal.

Luke wint het vertrouwen van Maureen, een van de huishoudsters, en zal mede door haar in staat zijn te ontsnappen terwijl op dat moment zijn meeste vrienden al naar Achterkant zijn overgeplaatst. Naast Luke zal ook Avery een belangrijke rol spelen, de nog maar 10-jarige jongen die een enorme TP kracht heeft. Een kracht die het Instituut zal onderschatten. Luke, gesteund door nachtwaker/halve politieman Tim waar we al kennis mee maakten in het begin van het boek, zal van buiten af het Instituut aanvallen en de overgebleven kinderen onder leiding van Avery zullen dat van binnen af doen.

Na de ontsnapping komt het verhaal in een stroomversnelling en laat Stephen King zien hoe goed hij een verhaal weet te vertellen. In korte hoofdstukken volgen de gebeurtenissen elkaar snel op, gezien vanuit de verschillende hoofdpersonen. Luke vlucht met een trein en komt terecht in het kleine dorp Dupray. Ook daar heeft het Instituut ogen en dus volgt er een team dat als doel heeft Luke ten koste van alles terug te halen... levend of dood. Ondertussen proberen de resterende kinderen in het Instituut te overleven en iets te verzinnen om hun lot te keren. Wat natuurlijk enorm helpt voor de beleving van het verhaal is het feit dat het hier over jonge kinderen gaat die afschuwelijk worden behandeld waardoor jij als lezer zeer begaan bent met hun lot.

Ik volg wel eens de discussie over het wapenbezit onder burgers in de Verenigde Staten, het belachelijke feit dat je zo bij een buurtwinkeltje naar binnen kunt lopen om een automatisch wapen te kopen. In het boek komt die gedachte ook even bij mij naar boven als de confrontatie in Dupray uitdraait op een orgie van geweld waarbij zo'n beetje iedere bewoner wel een wapen heeft. Is dat goed omdat gebeurtenissen kunnen worden verhinderd, of is dat slecht omdat er zo nog meer doden vallen. Ik ben er nog niet uit.

De cover van het boek is overigens een combinatie van twee dingen, het is niet zo dat de kinderen wonen in een trein. De kamer die je ziet staat voor de nagemaakte slaapkamer in het Instituut, de trein voor de goederentrein waarmee Luke een deel van zijn ontsnappingsreis aflegt.

Aan het eind van het boek volgt nog een golf aan emoties. Een van de belangrijkste kinderen zal het niet overleven (tranen), de andere kinderen nemen uiteindelijk allemaal afscheid van elkaar (nog meer tranen). Blijkbaar ook een van mijn gevoeligere kanten, want de ogen werden toch wat vochtig. In ieder geval schreeuwt dit boek gewoon om een vervolg, net zoals bij It (Het) waar de jonge kinderen later weer bij elkaar komen om het kwaad voor eens en voor altijd uit te schakelen. Ook bij het Instituut zijn niet alle kwaadaardige elementen verdwenen.

Tot slot. Is dit dan 5 sterren waard? Een maximale waardering die je normaal alleen reserveert voor de ècht grote boeken? Misschien niet, maar aan de andere kant krijg ik de indruk dat de criteria voor 5 sterren op Hebban iets lager ligt en gaat het er vooral om in hoeverre je hebt meegeleeft met een boek. En dat was voor mij bij Het Instituut maximaal. Dus ja, 5 sterren.