Lezersrecensie
De geboorte van een schrijfster
Pirkko Saisio is een vrouw, ontdek je als eerste als je haar roman 'Tegenlicht' ter hand neemt. De verwachting was, vanwege de o aan het eind van de voornaam, een man. Maar in Finland doen ze het vaak andersom: het zijn de mannennamen, in ieder geval die in het boek, die eindigen op een a. Schrijfster Pirkko Saisio dus, geboren in 1949, tevens hoofdpersoon in het tweede deel van de 'autofictionele' Helsinkitrilogie.
Ik zou het boek 'de geboorte van een schrijfster' willen noemen. De manier waarop zij de dingen ziet, ruikt, ervaart, is anders dan van de anderen in het kleinburgelijke, communistisch georiënteerde milieu in Helsinki waarin zij als enigst kind van een marktkoopman opgroeit. Haar lerares Fins ziet het, en adviseert haar haar vriendschap met 'de ernstig gestoorde' Maria op te zeggen wil ze haar toekomstig schrijverschap niet in gevaar brengen. Met het uitspreken van die woorden is de schrijfster Pirkko Saisio geboren.
Er zijn meer van dergelijke beslissende ontwikkelmomenten in deze 'coming-of-age'-roman. Het zijn steeds fascinaties voor andere vrouwen, leeftijdsgenoten of al volwassenen, die haar ontwikkeling stimuleren. De hoofdpersoon - soms een 'ik', soms een 'zij', zoekt voorbeelden, omdat ze niet wil zijn wie ze geacht wordt te zijn. Ze wil zich ontwikkelen, ze wil de wereld in, ze meldt zich aan om een zomer lang te gaan werken in een Zwitsers weeshuis. Opnieuw zijn het daar de vrouwen die haar fascineren, tot de 'tantes' Dolores en Irma aan toe, die, zo ontdekt ze, een verhouding hebben, met elkaar.
Aan het eind, als spiegel van het begin - maar aan het einde begrijp je dat pas - ontmoet ze een 32 jaar oudere versie van zichzelf, de versie die dit boek schreef, wachtend op haar 32 jaar jongere zelf. Ze naderen elkaar, bij tegenlicht (vandaar de titel van het boek), zodat ze elkaar gelaatstrekken niet kunnen zien, en besluiten dan elkaar voorbij te laten gaan. 'Ik ga. Ik kijk niet achterom.'
Een poëtische verkenning van hoe je uitgroeit tot wat je later wordt, zo zou je 'Tegenlicht' ook kunnen omschrijven, gestuurd door wat je ziet, ruikt en ervaart. Durf daarop te vertrouwen, en je wordt wie je bent: schrijfster Pirkko Saisio. Dankzij vertaalster Annemarie Raas nu ook toegankelijk voor een Nederlands publiek.
Ik zou het boek 'de geboorte van een schrijfster' willen noemen. De manier waarop zij de dingen ziet, ruikt, ervaart, is anders dan van de anderen in het kleinburgelijke, communistisch georiënteerde milieu in Helsinki waarin zij als enigst kind van een marktkoopman opgroeit. Haar lerares Fins ziet het, en adviseert haar haar vriendschap met 'de ernstig gestoorde' Maria op te zeggen wil ze haar toekomstig schrijverschap niet in gevaar brengen. Met het uitspreken van die woorden is de schrijfster Pirkko Saisio geboren.
Er zijn meer van dergelijke beslissende ontwikkelmomenten in deze 'coming-of-age'-roman. Het zijn steeds fascinaties voor andere vrouwen, leeftijdsgenoten of al volwassenen, die haar ontwikkeling stimuleren. De hoofdpersoon - soms een 'ik', soms een 'zij', zoekt voorbeelden, omdat ze niet wil zijn wie ze geacht wordt te zijn. Ze wil zich ontwikkelen, ze wil de wereld in, ze meldt zich aan om een zomer lang te gaan werken in een Zwitsers weeshuis. Opnieuw zijn het daar de vrouwen die haar fascineren, tot de 'tantes' Dolores en Irma aan toe, die, zo ontdekt ze, een verhouding hebben, met elkaar.
Aan het eind, als spiegel van het begin - maar aan het einde begrijp je dat pas - ontmoet ze een 32 jaar oudere versie van zichzelf, de versie die dit boek schreef, wachtend op haar 32 jaar jongere zelf. Ze naderen elkaar, bij tegenlicht (vandaar de titel van het boek), zodat ze elkaar gelaatstrekken niet kunnen zien, en besluiten dan elkaar voorbij te laten gaan. 'Ik ga. Ik kijk niet achterom.'
Een poëtische verkenning van hoe je uitgroeit tot wat je later wordt, zo zou je 'Tegenlicht' ook kunnen omschrijven, gestuurd door wat je ziet, ruikt en ervaart. Durf daarop te vertrouwen, en je wordt wie je bent: schrijfster Pirkko Saisio. Dankzij vertaalster Annemarie Raas nu ook toegankelijk voor een Nederlands publiek.
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Richard Stuivenberg
Gesponsord
Als rechercheur Emmy Clifton de verdwijning van twee tienermeisjes onderzoekt, realiseert ze zich dat ze hen nooit écht heeft gekend. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Als François de bewusteloze, mysterieuze Elsa aantreft, besluit hij haar te verzorgen. Geleidelijk aan geven ze hun geheimen aan elkaar bloot. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
