Lezersrecensie
'Ik wil je laten zien dat er geen grenzen zijn'
Deel #3 in de serie genomineerden voor de Europese Literatuurprijs 2025 die ik aan het lezen ben: Waak over haar (Veiller sur elle) van Jean-Baptiste Andrea, in 2023 onderscheiden met de Prix Goncourt, de hoogte literaire onderscheiding in Frankrijk.
Alweer zo'n prachtboek, wat een voorrecht een lezer te mogen zijn! Tien maanden werkte Jean-Baptiste Andrea (1971) aan de structuur van het boek, voordat hij begon met schrijven - ook Leon de Winter werkt zo, heb ik hem in een interview (bij De Nieuwe Wereld dacht ik dat het was) eens horen vertellen. In een interview met NRC Handelsblad van 31 oktober 2024 vertelt Andrea ook dat hij de laatste scène als eerste schreef. Hij wist dus waar hij naartoe moest schrijven. Een echte vakman, die Andrea, net als zijn hoofdpersoon Michelangelo (Mimo) Vitaliani, de meest getalenteerde beeldhouwer van zijn tijd (1904-1986).
Mimo is een fictief personage, net als Viola Orsini, dochter van markies Orsini, in het fictieve plaatsje Pietra d'Alba in de regio Piemonte in Noordwest-Italië. Hun onwaarschijnlijke, en aanvankelijk verboden vriendschap vormt de rode draad in het verhaal, dat zich afspeelt tegen het opkomende en weer verdwijnende fascisme in de jaren '20 t/m '40 van de 20e eeuw. Viola is een intelligente, zelfstandige vrouw met een bijzondere eigenschap: ze onthoudt alles wat ze lees, en ze leest alles wat ze maar te pakken kan krijgen. 'Ik ben een vrouw die rechtop staat in de branden die jullie hebben aangestoken', schrijft ze in een gedicht dat ze jaren later in het gezicht slingert van de mannen om haar heen: haar broers, haar vader, haar man en Mimo, die inmiddels een huisvriend is, als meest succesvolle beeldhouwer van zijn generatie.
Viola is een soort Pippi Langkous, maar dan realistischer. Viola zou echt kunnen (hebben) bestaan, Pippi niet. Tegen Mimo zegt ze: "Ik wilde je laten zien dat er geen grenzen zijn. Geen hoge en geen lage. Geen grote en geen kleine. Elke grens is een verzinsel. Wie dat begrijpt stoort vanzelfsprekend degenen die ze verzinnen, die grenzen, en nog meer degenen die erin geloven, dat wil zeggen bijna iedereen. Ik weet wat ze in het dorp over mij zeggen. Ik weet dat mijn eigen familie me vreemd vindt. Het kan me niet schelen. Jij zult weten dat je op de goede weg bent, Mimo, als iedereen het tegenovergestelde tegen je zegt." "Ik zou liever bij iedereen in de smaak vallen", antwoordt Mimo. "Natuurlijk. Daardoor ben je nu niets."
Maar dat zal veranderen. Mimo's talent wordt ontdekt, en al snel wordt hij de meest gevraagde beeldhouwer van het land, met grote opdrachten voor het Vaticaan en de fascistische regering. Viola is daar niet blij mee. Uiteindelijk dwingt ze hem te kiezen. Dat doet hij op spectaculaire wijze.
Ter ere van Viola maakt Mimo zijn laatste beeld: een Pietà, die zoveel beroering wekt dat het moet worden opgeborgen. Dat gebeurt in een klooster, waar Mimo nog veertig jaar onopgemerkt verder leeft. Niemand begrijpt waarom het beeld de kijker zo van streek brengt. Alleen Mimo weet dat. En wij als lezer. Verder niemand. Prachtig.
Alweer zo'n prachtboek, wat een voorrecht een lezer te mogen zijn! Tien maanden werkte Jean-Baptiste Andrea (1971) aan de structuur van het boek, voordat hij begon met schrijven - ook Leon de Winter werkt zo, heb ik hem in een interview (bij De Nieuwe Wereld dacht ik dat het was) eens horen vertellen. In een interview met NRC Handelsblad van 31 oktober 2024 vertelt Andrea ook dat hij de laatste scène als eerste schreef. Hij wist dus waar hij naartoe moest schrijven. Een echte vakman, die Andrea, net als zijn hoofdpersoon Michelangelo (Mimo) Vitaliani, de meest getalenteerde beeldhouwer van zijn tijd (1904-1986).
Mimo is een fictief personage, net als Viola Orsini, dochter van markies Orsini, in het fictieve plaatsje Pietra d'Alba in de regio Piemonte in Noordwest-Italië. Hun onwaarschijnlijke, en aanvankelijk verboden vriendschap vormt de rode draad in het verhaal, dat zich afspeelt tegen het opkomende en weer verdwijnende fascisme in de jaren '20 t/m '40 van de 20e eeuw. Viola is een intelligente, zelfstandige vrouw met een bijzondere eigenschap: ze onthoudt alles wat ze lees, en ze leest alles wat ze maar te pakken kan krijgen. 'Ik ben een vrouw die rechtop staat in de branden die jullie hebben aangestoken', schrijft ze in een gedicht dat ze jaren later in het gezicht slingert van de mannen om haar heen: haar broers, haar vader, haar man en Mimo, die inmiddels een huisvriend is, als meest succesvolle beeldhouwer van zijn generatie.
Viola is een soort Pippi Langkous, maar dan realistischer. Viola zou echt kunnen (hebben) bestaan, Pippi niet. Tegen Mimo zegt ze: "Ik wilde je laten zien dat er geen grenzen zijn. Geen hoge en geen lage. Geen grote en geen kleine. Elke grens is een verzinsel. Wie dat begrijpt stoort vanzelfsprekend degenen die ze verzinnen, die grenzen, en nog meer degenen die erin geloven, dat wil zeggen bijna iedereen. Ik weet wat ze in het dorp over mij zeggen. Ik weet dat mijn eigen familie me vreemd vindt. Het kan me niet schelen. Jij zult weten dat je op de goede weg bent, Mimo, als iedereen het tegenovergestelde tegen je zegt." "Ik zou liever bij iedereen in de smaak vallen", antwoordt Mimo. "Natuurlijk. Daardoor ben je nu niets."
Maar dat zal veranderen. Mimo's talent wordt ontdekt, en al snel wordt hij de meest gevraagde beeldhouwer van het land, met grote opdrachten voor het Vaticaan en de fascistische regering. Viola is daar niet blij mee. Uiteindelijk dwingt ze hem te kiezen. Dat doet hij op spectaculaire wijze.
Ter ere van Viola maakt Mimo zijn laatste beeld: een Pietà, die zoveel beroering wekt dat het moet worden opgeborgen. Dat gebeurt in een klooster, waar Mimo nog veertig jaar onopgemerkt verder leeft. Niemand begrijpt waarom het beeld de kijker zo van streek brengt. Alleen Mimo weet dat. En wij als lezer. Verder niemand. Prachtig.
1
Reageer op deze recensie
