Elif Shafak geeft de ‘onzichtbare maatschappij’ een gezicht

In 10 minuten 38 seconden in deze vreemde wereld beschrijft Elif Shafak het unieke verhaal van Tequila Leila. Shafak houdt zich onder andere bezig met de rechten van minderheden, wat in dit boek duidelijk naar voren komt. Het hoofdpersonage Leila wordt aan het begin van het boek gevonden op een vuilnisbelt, waar zij gedumpt is. Hierdoor ontstaan er meteen vele vragen: wie is Leila, waar komt ze vandaan en hoe is ze in de vuilcontainer beland. Hier wordt in de loop van het boek langzaamaan meer duidelijkheid over gegeven, wat Elif Shafak met haar prachtige schrijfstijl tot een buitengewoon boek weet uit te werken.

Totdat ik met dit boek in aanraking kwam, was ik niet bekend met deze schrijfster. Toch is Shafak de meest gelezen auteur van Turkije en heeft zij met recht meerdere prijzen gewonnen voor haar geschreven werken. De opzet van het boek is apart, in de positieve zin van het woord. Het verhaal begint met de dood van Leila, wat voelt als het einde van haar leven. Dit vind ik gewaagd, omdat de auteur niet teveel kan vertellen en het einde eigenlijk al bekend is. Shafak weet de spanning te behouden door de niet-chronologische volgorde en de verbanden die langzaamaan duidelijk worden. Ze weet daarnaast de lezer ook nog eens goed te verrassen. Naast dat het boek is onderverdeeld in delen, weet Shafak ook tijd, smaak en verhalen van vrienden te verwerken. Hierdoor wordt het leven van Leila structureel en overzichtelijk verteld, waarbij het overzicht continu goed te overzien is. Shafak ontwikkelt een patroon in het verhaal en weet daarbij de andere personages in relatie tot Leila mooi te verbinden in dit patroon. Vriendschap wordt daardoor ook een kernconcept van dit boek.

Verder beschrijft Shafak de wereld zeer realistisch, waardoor zelfs fantasievolle belevenissen echt lijken. Shafak laat de lezer twijfelen over het einde van het leven, want hoe kunnen we zeker weten wanneer een dode in zijn geheel gestorven is? Shafak gebruikt ook redelijk veel metaforen, wat voor mij het verhaal naar een hoger literair niveau heeft getild. Beelden krijgen vorm en geuren kan je bijna ruiken. Wanneer er toch getwijfeld wordt aan de realiteit van een gebeurtenis, legt Shafak het op een bepaalde manier uit waardoor het aannemelijk wordt.

Op een enkele gebeurtenis na was dit verhaal in zijn geheel zeer origineel. Soms wordt er veel informatie geven, maar dit kwam vooral omdat ik alles wilde onthouden. Toch staat het boek vol met verrassingen en verwevingen, die op het einde allemaal samenkomen. Naast de unieke opzet en schrijfstijl, is vooral de boodschap in dit boek belangrijk. Verkrachting, haat jegens prostituees en transgenders, racisme en mannelijke dominantie worden het hele boek door behandeld. Door middel van fictie worden de werkelijke problemen in Turkije uitgelegd. Shafak laat deze sekswerkers, transgenders en allochtonen onder de ‘onzichtbare maatschappij’ vallen. Elif Shafak weet met dit boek de onzichtbare mensen zichtbaar te maken.