Een complex magnifiek kunstwerk

‘Ulysses’ uit 1922 is een experimentele roman van de Ierse auteur James Joyce en geldt als een van de grootste meesterwerken in de modernistische literatuur. De basis voor het boek is de Odysseus van Homerus.

De lezer legt net als Odysseus een lange zoektocht af en volgt de beproevingen van een gewone man Leopold Bloom door de drukke straten en pubs van Dublin. Het is een moeizaam labyrint van verschillende prozastijlen voorzien van een complex netwerk ontleend aan de mythologie, geschiedenis en literatuur.

Als de jonge intellectueel Stephen Dedalus nadenkt over verschillende filosofische concepten en herinneringen ophaalt terwijl hij langs het strand loopt start de ‘Stream of the Consciousness’ we betreden zijn brein en de roman wordt een literaire hersenkraker, verbluffend mooi, maar verwoordt met fragmentarische gedachten waardoor veel lezers gefrustreerd afhaken.

De voorlaatste scene (het favoriete hoofdstuk van James Joyce) is geschreven in de vorm van wiskundige vragen met antwoorden, cijfers met encyclopedische feiten. Het is een uitputtend hoofdstuk voor de ploeterende lezer.

De roman eindigt met ‘Stream of the Consciousness’ ditmaal met de obscene gedachten van Molly Bloom, terwijl ze naast haar man in bed ligt. 70 pagina’s lang zijn we in het brein van Molly. We krijgen een onderbroken stroom van intieme gedachten en eindigt met haar herinnering aan het huwelijksaanzoek van Leopold Bloom.

Ulysses wordt de meest prominente mijlpaal in de modernistische literatuur genoemd. Het is een moeilijk boek en het is nog moeilijker om uit te leggen waar het overgaat.

“Duisternis zit in onze ziel, vind je niet?”