Bitterzoet afscheid

Olaf Carl Kramer is een gewezen tandarts met een liefhebbende vrouw en maar liefst 9 kinderen. Wanneer hij getroffen wordt door een hersenbloeding verandert alles. Hij moet noodgedwongen opgenomen worden in een verzorgingstehuis want zowel lichamelijk als geestelijk verloopt niet alles meer op rolletjes, behalve in de rolstoel dan. Iedere zondagmorgen wordt hij opgehaald om een dagje thuis door te brengen met koffie en gebak. De communicatie verloopt moeizaam en af en toe lijkt de aan/uitknop willekeurig te worden ingedrukt. Echter de dialogen tussen Olaf en zijn innerlijke stem Carl zijn nog nooit zo heftig geweest. Terwijl hij uiterlijk in een andere wereld lijkt te vertoeven, laaien de discussies hevig op in de donkere krochten van zijn brein. Olaf beziet het allemaal veel somberder in terwijl Carl hem wijst op de positieve dingen en in alle opzichten de eeuwige optimist blijft. Een wonderlijke discussie …

We leren Olaf kennen en daarbij worden alle facetten van hem doorgelicht. Zo heeft hij zijn goeie kanten en probeert hij bij iedereen, of de meesten toch, op een goed blaadje te komen. Maar er zijn ook wat mindere trekken en die worden ook duidelijk toegelicht. Niet alleen de huidige toestand waarin hij in zijn lichaam vertoeft, maar ook de vele gebeurtenissen doorheen zijn leven krijgen een grondige doorlichting.

“Ik ben vandaag laat opgestaan. Dat is uiteraard cynisch bedoeld. Ik sta al jaren niet meer uit mezelf op. Uit de mond van de verpleger komt een walgelijke stank elke keer wanneer hij hem opendoet. Mijn reukorgaan lijkt er allergisch voor, anders dan vroeger. In combinatie met zijn okselgeur en het aroma uit mijn kruis doet me het denken aan een slecht onderhouden kroegtoilet.”

De schrijfstijl is heel direct en open, het wordt soms letterlijk op tafel gegooid maar het wordt af en toe ook mooi ingepakt met een dosis sarcasme. Heel mooie afwisseling tussen de verbloemde uitspraken die een lach op je gezicht toveren en dan enkele zinnen verder de koude en harde realiteit die in het gezicht gegooid wordt. De toestand in het tehuis wordt heel nauwgezet en heel filmisch weergegeven, waarbij duidelijk wordt aangehaald hoe dit allemaal overkomt bij Olaf. Een gewaardeerde tandarts die respect afdwong en nu letterlijk soms met de billen bloot moet, om gewassen te worden bijvoorbeeld. Het toont hoe zijn trots en ego een ferme deuk gekregen hebben, maar daar heeft Carl dan weer minder last van.

De innerlijke dialogen zijn raak, soms verhelderend en kwetsend maar soms ook hilarisch en dat maakt het wel gemakkelijker te verteren. Het zijn anekdotes uit het leven van Olaf die op de korrel worden genomen, soms triest, vaak confronterend en meestal met een melancholisch tintje. Niet alleen Olaf zelf maar ook de banden en vriendschappen met zijn zonen en dochters worden kritisch uit de doeken gedaan. Zo worden verschillende thema’s besproken zoals de opvoeding van hun kinderen en hoe Olaf en zijn vrouw die samen uitvoerden, elk met hun eigen inbreng en visie. Ook het geloof die in die tijd nog diep ingeworteld was bij de mensen en de manier waarop er met de pastoor en de kerk werd omgegaan. Vond ik iets te veel herhalend maar dat is dan eerder uit persoonlijke desinteresse in kerk en aanverwanten. De reizen die ze samen beleefd hebben en zoveel anekdotes uit het gezinsleven en oudere vrienden die een stempel gedrukt hebben op Olaf. En natuurlijk ook de onzekerheid en onrust over wat volgt na de dood en de schrik die er bij Olaf wel in zit maar waar Carl dan weer probeert om het allemaal te relativeren en hoopvol te zijn naar wat volgt.

De herinneringen die zich afspelen in Olafs hoofd worden gebracht zoals zijn brein werkt na de hersenbloeding. Als een stroboscoop waarbij de flitsen onregelmatig aan en uit schieten. Soms heel willekeurig en ook van de hak op de tak, een tegensputterend motortje die elk moment dreigt uit te vallen.
Het is een boek dat je leest met een lach en een traan en dat, voor mij persoonlijk, veel herinneringen boven bracht over de laatste levensjaren van mijn vader. De aftakeling van het lichaam en hoe er mee wordt omgegaan, de manier waarop de familieleden ermee omspringen, en dan vooral ook de grapjes die gemaakt worden om alles een plaats te kunnen geven en beter te kunnen verwerken. Zo herkenbaar, heel triest maar ook met veel respect en heel liefdevol.