Lezersrecensie
De ontdekking van de leegte
‘De ontdekking van de hemel’ is een boek waar je over struikelt. Letterlijk in de kringloop en figuurlijk in de diverse lijstjes van favoriete of beste boeken. De reacties die ik zo nu en dan om me heen hoorde liepen nogal uiteen. Van indrukwekkend, moeilijk meesterwerk tot ‘een dik boek met op elke bladzijde een Donald Duck wijsheid’.
Voor 2 euro een gebonden exemplaar bij de kringloop gehaald en vol goede moed begonnen.
Eén ding staat vast: Harry Mulisch kan schrijven. Nergens struikel je over een zin. Het leest natuurlijk weg en de taal staat in dienst van het verhaal. Ik las later dat Mulisch hier zelf over zei: "Ik wil dat je bij het lezen van mijn boeken vergeet dat je leest. De taal is het medium van de mededeling, geen esthetisch middel." Dat is hem goed gelukt. Moeilijk om te lezen vond ik het dan ook helemaal niet. Integendeel, het boek leest makkelijk weg. Wellicht speelt mee dat alle onderwerpen die langskomen in het boek (m.u.v. weetjes over het heelal) onderwerpen zijn die mijn interesse hebben, allemaal bekend terrein dus. Zodoende zat het boek vol herkenning. Onlangs de brief van Kafka aan zn vader gelezen, met boek van Alma Mahler in mn handen gestaan (niet gekocht, het is tenslotte ook maar een narcistisch rotwijf), Schubert onder Böhm net daarvoor beluisterd etc. etc. Ook (of juist) de klassieke muziek is gesneden koek voor me. Ik moest zodoende Mulisch op een fout betrappen. De zin ‘tilt de violoncel uit het foedraal en schroeft de pen er aan’ klopt niet. Je schroeft geen pen aan een cello, je schuift de staartpin uit en vervolgens draai je een vleugmoer aan om de pen vast te zetten.
Op basis van interviews etc. had ik de indruk dat humor en ironie Mulisch vreemd waren. Het tegendeel blijkt uit het boek. Ik heb genoten van de (herkenbare) studentikoze en ironische toon tussen Max en Onno. Ook stonden her en der mooie observaties en beschouwingen in het boek - van de orgel van het Concertgebouw tot de gouden muur. Ik had zoiets van ‘ik mag die Mulisch wel’.
Zodoende was ik al snel een heel eind op weg in het boek. Maar op den duur ging e.e.a. in het boek me storen. Dat naïeve linkse gedachtengoed (Cuba), de bekrompen gedachte dat alles buiten Amsterdam achterlijk is (zelfs mensen uit Leiden zijn provincialen). Maar goed, dat kan nog nodig zijn om de Amsterdamse sfeer weer te geven. Ergerlijk is vooral dat constante gestrooi met wikipediawijsheden. Het krijgt op enige moment een hoog kijk-mij-eens-intellectueel-en-breed-geinteresseerd-zijn-en-dat-zonder-opleiding gehalte. Zou ik dit boek gelezen hebben als middelbare scholier of student dan zou ik wellicht van mn sokken geblazen zijn. Nu zeker niet. Ik krijg de indruk dat men vooral onder de indruk is van het boek wanneer men weinig weet van de geschiedenis van filosofie, kunst, muziek, geschiedenis etc. Wanneer die onderwerpen als vanzelfsprekend je interesse hebben en je daar van alles over leest.... Ja, dan stoort dat toontje van Mulisch op den duur. Ik kwam het later op Goodread treffend verwoord tegen door ene Wolf Toone: “It's quasi-intellectualism probably speaks to many people who know a little about philosophy, history and art, but not too much. They can hold Mulisch in awe all they want, but that doesn't change the fact that this book is actually much more shallow than people think it is. All the name-dropping, the forced plot-twists and cardboard characters, the overly obvious symbolism, the pushy metaphysics: it's all shallow nonsense. Form and no content, show but no story, tricks by a mediocre author who thrives on the ignorance of the quasi-intellectual reader.”
Een dik boek met op elke bladzijde een Donald Duck wijsheid. Vandaar die opmerking van een collega.
Nadat ik deel 1 en 2 uithad liep ik vast na een paar hoofdstukken in deel 3. Temeer omdat ik deel 1 en 2 uit had, me had vermaakt maar niet meer dan dat. Ik had zoiets van: Ja, en nu? Wat heb ik nu gelezen en wat is hier de toegevoegde waarde van? Waarom moet ik hier zo van onder de indruk zijn? Ik merkte dat mn aandacht verslapte en discipline nodig was om verder te lezen. Het boek heeft een paar maanden op de plank gelegen. Ik kon me er niet toe zetten. Tussendoor las ik o.a. ‘De koopbrief’ van Clara Asscher Pinkhof. Dat was misschien niet slim want dat maakte Mulisch opeens zo schraal. Het verschil in hoop, perspectief, liefde tussen man en vrouw was opvallend groot. Dat dunne boekje van Asscher-Pinkhof vond ik vele malen meer inhoud hebben dan die eerste twee delen van De ontdekking van de hemel.
Bij het weer verder lezen van het boek zat ik er gelijk weer in. Ik begreep niet dat ik was afgehaakt want het begin van hoofdstuk 36 is prachtig. Na enkele hoofdstukken kwam op enig moment weer dat gevoel ‘ja hou maar op, dat weet ik allemaal wel’. In hoog tempo door blijven lezen want ik wilde het boek nu echt uit hebben, mede omdat er ik er vanaf wilde.
Na enige tijd was het boek- na een wonderlijk slot - uit. Wanneer de inbraak in het vaticaan u aansprak: Men leze de Bob Evers serie. Veel beter en er valt ook nog te lachen.
Ja, Mulisch kan zéker schrijven. Het boek zit ongetwijfeld knap in elkaar. Maar als ik mezelf de vraag stel; “Heeft dit boek mn leven verrijkt, me iets over het leven geleerd, me een beter mens gemaakt, raad ik het anderen aan om te lezen omdat het waardevol is?” Dan is mijn antwoord: Nee.
Waarom? De betweterigheid is echt over de top. Veel onderdelen uit het verhaal zijn moreel verwerpelijk. De vrouwen in het boek zijn kartonnen bijfiguren die alleen maar dienen om door de mannen bestegen te worden (je zal maar een dochter van Mulisch zijn). Ook karakters van Onno, Max en QQ komen niet uit de verf. Ze zijn eigenlijk drie keer dezelfde persoon, drie keer Mulisch. Door de platte karakters blijven sommige keuzes van de hoofdfiguren daarom onbegrijpelijk. Bijvoorbeeld dat Onno zich terugtrekt en het feit dat QQ - die niks van de bijbel weet - opeens in hoog tempo zeer geinteresseerd is in de stenen tafelen. Al met al is het boek onevenwichtig in kwaliteit.
Voor mij was het de ontdekking van de leegte. De boodschap van het boek in combi met de hoogmoed van de schrijver gaf het boek voor mij bijna iets tragisch toen ik het uit had: ecce homo.
Voor 2 euro een gebonden exemplaar bij de kringloop gehaald en vol goede moed begonnen.
Eén ding staat vast: Harry Mulisch kan schrijven. Nergens struikel je over een zin. Het leest natuurlijk weg en de taal staat in dienst van het verhaal. Ik las later dat Mulisch hier zelf over zei: "Ik wil dat je bij het lezen van mijn boeken vergeet dat je leest. De taal is het medium van de mededeling, geen esthetisch middel." Dat is hem goed gelukt. Moeilijk om te lezen vond ik het dan ook helemaal niet. Integendeel, het boek leest makkelijk weg. Wellicht speelt mee dat alle onderwerpen die langskomen in het boek (m.u.v. weetjes over het heelal) onderwerpen zijn die mijn interesse hebben, allemaal bekend terrein dus. Zodoende zat het boek vol herkenning. Onlangs de brief van Kafka aan zn vader gelezen, met boek van Alma Mahler in mn handen gestaan (niet gekocht, het is tenslotte ook maar een narcistisch rotwijf), Schubert onder Böhm net daarvoor beluisterd etc. etc. Ook (of juist) de klassieke muziek is gesneden koek voor me. Ik moest zodoende Mulisch op een fout betrappen. De zin ‘tilt de violoncel uit het foedraal en schroeft de pen er aan’ klopt niet. Je schroeft geen pen aan een cello, je schuift de staartpin uit en vervolgens draai je een vleugmoer aan om de pen vast te zetten.
Op basis van interviews etc. had ik de indruk dat humor en ironie Mulisch vreemd waren. Het tegendeel blijkt uit het boek. Ik heb genoten van de (herkenbare) studentikoze en ironische toon tussen Max en Onno. Ook stonden her en der mooie observaties en beschouwingen in het boek - van de orgel van het Concertgebouw tot de gouden muur. Ik had zoiets van ‘ik mag die Mulisch wel’.
Zodoende was ik al snel een heel eind op weg in het boek. Maar op den duur ging e.e.a. in het boek me storen. Dat naïeve linkse gedachtengoed (Cuba), de bekrompen gedachte dat alles buiten Amsterdam achterlijk is (zelfs mensen uit Leiden zijn provincialen). Maar goed, dat kan nog nodig zijn om de Amsterdamse sfeer weer te geven. Ergerlijk is vooral dat constante gestrooi met wikipediawijsheden. Het krijgt op enige moment een hoog kijk-mij-eens-intellectueel-en-breed-geinteresseerd-zijn-en-dat-zonder-opleiding gehalte. Zou ik dit boek gelezen hebben als middelbare scholier of student dan zou ik wellicht van mn sokken geblazen zijn. Nu zeker niet. Ik krijg de indruk dat men vooral onder de indruk is van het boek wanneer men weinig weet van de geschiedenis van filosofie, kunst, muziek, geschiedenis etc. Wanneer die onderwerpen als vanzelfsprekend je interesse hebben en je daar van alles over leest.... Ja, dan stoort dat toontje van Mulisch op den duur. Ik kwam het later op Goodread treffend verwoord tegen door ene Wolf Toone: “It's quasi-intellectualism probably speaks to many people who know a little about philosophy, history and art, but not too much. They can hold Mulisch in awe all they want, but that doesn't change the fact that this book is actually much more shallow than people think it is. All the name-dropping, the forced plot-twists and cardboard characters, the overly obvious symbolism, the pushy metaphysics: it's all shallow nonsense. Form and no content, show but no story, tricks by a mediocre author who thrives on the ignorance of the quasi-intellectual reader.”
Een dik boek met op elke bladzijde een Donald Duck wijsheid. Vandaar die opmerking van een collega.
Nadat ik deel 1 en 2 uithad liep ik vast na een paar hoofdstukken in deel 3. Temeer omdat ik deel 1 en 2 uit had, me had vermaakt maar niet meer dan dat. Ik had zoiets van: Ja, en nu? Wat heb ik nu gelezen en wat is hier de toegevoegde waarde van? Waarom moet ik hier zo van onder de indruk zijn? Ik merkte dat mn aandacht verslapte en discipline nodig was om verder te lezen. Het boek heeft een paar maanden op de plank gelegen. Ik kon me er niet toe zetten. Tussendoor las ik o.a. ‘De koopbrief’ van Clara Asscher Pinkhof. Dat was misschien niet slim want dat maakte Mulisch opeens zo schraal. Het verschil in hoop, perspectief, liefde tussen man en vrouw was opvallend groot. Dat dunne boekje van Asscher-Pinkhof vond ik vele malen meer inhoud hebben dan die eerste twee delen van De ontdekking van de hemel.
Bij het weer verder lezen van het boek zat ik er gelijk weer in. Ik begreep niet dat ik was afgehaakt want het begin van hoofdstuk 36 is prachtig. Na enkele hoofdstukken kwam op enig moment weer dat gevoel ‘ja hou maar op, dat weet ik allemaal wel’. In hoog tempo door blijven lezen want ik wilde het boek nu echt uit hebben, mede omdat er ik er vanaf wilde.
Na enige tijd was het boek- na een wonderlijk slot - uit. Wanneer de inbraak in het vaticaan u aansprak: Men leze de Bob Evers serie. Veel beter en er valt ook nog te lachen.
Ja, Mulisch kan zéker schrijven. Het boek zit ongetwijfeld knap in elkaar. Maar als ik mezelf de vraag stel; “Heeft dit boek mn leven verrijkt, me iets over het leven geleerd, me een beter mens gemaakt, raad ik het anderen aan om te lezen omdat het waardevol is?” Dan is mijn antwoord: Nee.
Waarom? De betweterigheid is echt over de top. Veel onderdelen uit het verhaal zijn moreel verwerpelijk. De vrouwen in het boek zijn kartonnen bijfiguren die alleen maar dienen om door de mannen bestegen te worden (je zal maar een dochter van Mulisch zijn). Ook karakters van Onno, Max en QQ komen niet uit de verf. Ze zijn eigenlijk drie keer dezelfde persoon, drie keer Mulisch. Door de platte karakters blijven sommige keuzes van de hoofdfiguren daarom onbegrijpelijk. Bijvoorbeeld dat Onno zich terugtrekt en het feit dat QQ - die niks van de bijbel weet - opeens in hoog tempo zeer geinteresseerd is in de stenen tafelen. Al met al is het boek onevenwichtig in kwaliteit.
Voor mij was het de ontdekking van de leegte. De boodschap van het boek in combi met de hoogmoed van de schrijver gaf het boek voor mij bijna iets tragisch toen ik het uit had: ecce homo.
3
2
Reageer op deze recensie
Meer recensies van WouW
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
