Lezersrecensie
Mijn strijd van Karl Ove Knausgård
Ik heb enorm genoten van de autobiografische romanreeks van de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård! In ruim 3 jaar tijd (2008-2011) schreef hij bijna 3600 pagina’s! Gepubliceerd in 6 delen. In Noorwegen kwamen de eerste drie delen uit in 2009, deel 4 en 5 in 2010 en het zesde en laatste deel in 2011. In Nederland verscheen de vertaling van deel 1 (Vader) in 2012. Toen hij alle delen al had geschreven en gepubliceerd. Nadat de nodige commotie al was ontstaan: zo verwijst de titel “mijn Strijd” naar Mein Kampf van Hitler en in deel 6 (Vrouw) besteedt hij meer dan 300 pagina’s aan de jeugd van Hitler, het nazisme en de gruwelijke gebeurtenissen in de zomer van 2011 in Utøya.
Het is niet alleen de inhoud van de romanreeks die mij zo raakt maar zeker ook zijn aanpak. Het is een enorm literair project. Een experiment in realistische literatuur. Voor Knausgård was het schrijven van zijn boek een vorm van herinneren. Om los te komen van zichzelf. Hij schrijft snel en veel, zonder plan, zonder plot en zonder te schrappen. Ongepolijst. Met een blind vertrouwen in intuïtie. Hij schrijft niet alleen onverbloemd over zichzelf maar ook over zijn familie. Dat heeft geleid tot een rechtszaak met zijn oom Gunnar. Waarover Knausgård zich ook ernstige zorgen maakt. In het laatste deel blikt hij terug op zijn schrijfproces. Hij probeert eerlijk en open antwoorden te vinden op vragen als “Waarom schreef hij zo onverholen over zichzelf en zijn familie?” en “Welke herinneringen zijn echt en welke niet?”.
Dit laatste deel werd in Nederland eind 2015 uitgebracht. Ik heb in de meivakantie 2016 dit laatste deel (maar liefst 1100 pagina’s) uitgelezen. Ik baalde toen ik de laatste pagina had gelezen. Hij schrijft adembenemend mooi, eerlijk en rauw. Dat gevoel had ik bij alle delen, maar ik vond deel 1 (Vader) en deel 6 (Vrouw) er echt bovenuit steken. Zelf zegt hij ook dat de delen 1 en 2 het meest puur zijn. In de periode dat hij de delen 3, 4 en 5 schreef waren deel 1 en 2 al uitgekomen en zat de Scandinavische media er boven op. Toen lukte het hem niet meer om helemaal eerlijk te zijn. Pas in deel 6 kon hij alles vergeten “om weer in de tekst verdwijnen”.
Deel 6 bevat Knausgårds gedachtegang over literatuur, taal, geschiedenis, Hitler en het nazisme en de gruwelijke gebeurtenissen op Utøya. Zijn analyses en reflecties snijden hout en zetten aan tot denken. In de eerste 350 bladzijden staat vooral het proces dat Knausgårds oom Gunnar dreigt aan te spannen bij het verschijnen van het 1e deel van Mijn Strijd centraal en dan vooral de angst en vertwijfeling die die dreiging bij Knausgård teweeg brengen. Dan volgt een middendeel met een lange analyse van het gedicht Stretto van de Duitstalige Joodse dichter Paul Celan. Celan, zo laat Knausgård zien, probeert uitdrukking te geven aan de afwezigheid, de leegte die de consequentie is van de holocaust. Maar die leegte valt niet in woorden uit te drukken. Van de holocaust is het een kleine stap naar de grote aanstichter ervan, Adolf Hitler. Knausgard schrijft vervolgens 350 pagina’s over Hitler’s jeugd en citeert veelvuldig uit Mein Kampf. De jonge Adolf wordt beschreven als een keurig nette, eenzame en vooral gevoelige jongeman die geen raad weet met zijn gevoelens. In tegenstelling tot de biografie van Hitler, waarin wordt gedaan alsof hij vanaf zijn geboorte een slecht mens is. Op die manier wordt hij ongevaarlijk gemaakt. Het gevaarlijke is juist dat hij een mens was en desondanks heeft gedaan wat hij deed. Hitlers latere boosaardigheid en jodenhaat als hij eenmaal rijkskanselier is, verklaart Knausgårds door een haat die een gevolg is van zijn onderdrukte gevoelsleven en de verloren Eerste Wereldoorlog. Knausgårds analyse draait in de kern om een psychologie van ik en jij, die samen een wij kunnen vormen. Maar tegenover dat wij kan zich ook een zij vormen, de nazi’s tegenover de joden. En wanneer dat zij gereduceerd wordt tot een het kan zich zoiets verschrikkelijks als de holocaust voordoen.
Aan het einde van deel 6 worden we meegenomen in de dagelijkse beslommeringen van de auteur. Die zijn behoorlijk heftig en emotioneel als zijn manisch-depressieve vrouw Linda wordt opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Knausgård krijgt de volledige zorg van hun drie kinderen erbij. Ook deze diepgaande persoonlijk ervaring laat hij niet onbeschreven en het zorgt ervoor dat deel 6 met enige vertraging uitgebracht wordt.
Karl Ove Knausgård zoekt de zuivere emotie op. Je volgt de levenswandel van de auteur, vanaf de meest beslissende momenten tot en met de kleine en onbelangrijke dagelijkse dingen van het leven. Zonder enige opsmuk. Puurheid in het kwadraat. Authentiek. Ik hoop -tegen beter weten in- op een deel 7…..
Het is niet alleen de inhoud van de romanreeks die mij zo raakt maar zeker ook zijn aanpak. Het is een enorm literair project. Een experiment in realistische literatuur. Voor Knausgård was het schrijven van zijn boek een vorm van herinneren. Om los te komen van zichzelf. Hij schrijft snel en veel, zonder plan, zonder plot en zonder te schrappen. Ongepolijst. Met een blind vertrouwen in intuïtie. Hij schrijft niet alleen onverbloemd over zichzelf maar ook over zijn familie. Dat heeft geleid tot een rechtszaak met zijn oom Gunnar. Waarover Knausgård zich ook ernstige zorgen maakt. In het laatste deel blikt hij terug op zijn schrijfproces. Hij probeert eerlijk en open antwoorden te vinden op vragen als “Waarom schreef hij zo onverholen over zichzelf en zijn familie?” en “Welke herinneringen zijn echt en welke niet?”.
Dit laatste deel werd in Nederland eind 2015 uitgebracht. Ik heb in de meivakantie 2016 dit laatste deel (maar liefst 1100 pagina’s) uitgelezen. Ik baalde toen ik de laatste pagina had gelezen. Hij schrijft adembenemend mooi, eerlijk en rauw. Dat gevoel had ik bij alle delen, maar ik vond deel 1 (Vader) en deel 6 (Vrouw) er echt bovenuit steken. Zelf zegt hij ook dat de delen 1 en 2 het meest puur zijn. In de periode dat hij de delen 3, 4 en 5 schreef waren deel 1 en 2 al uitgekomen en zat de Scandinavische media er boven op. Toen lukte het hem niet meer om helemaal eerlijk te zijn. Pas in deel 6 kon hij alles vergeten “om weer in de tekst verdwijnen”.
Deel 6 bevat Knausgårds gedachtegang over literatuur, taal, geschiedenis, Hitler en het nazisme en de gruwelijke gebeurtenissen op Utøya. Zijn analyses en reflecties snijden hout en zetten aan tot denken. In de eerste 350 bladzijden staat vooral het proces dat Knausgårds oom Gunnar dreigt aan te spannen bij het verschijnen van het 1e deel van Mijn Strijd centraal en dan vooral de angst en vertwijfeling die die dreiging bij Knausgård teweeg brengen. Dan volgt een middendeel met een lange analyse van het gedicht Stretto van de Duitstalige Joodse dichter Paul Celan. Celan, zo laat Knausgård zien, probeert uitdrukking te geven aan de afwezigheid, de leegte die de consequentie is van de holocaust. Maar die leegte valt niet in woorden uit te drukken. Van de holocaust is het een kleine stap naar de grote aanstichter ervan, Adolf Hitler. Knausgard schrijft vervolgens 350 pagina’s over Hitler’s jeugd en citeert veelvuldig uit Mein Kampf. De jonge Adolf wordt beschreven als een keurig nette, eenzame en vooral gevoelige jongeman die geen raad weet met zijn gevoelens. In tegenstelling tot de biografie van Hitler, waarin wordt gedaan alsof hij vanaf zijn geboorte een slecht mens is. Op die manier wordt hij ongevaarlijk gemaakt. Het gevaarlijke is juist dat hij een mens was en desondanks heeft gedaan wat hij deed. Hitlers latere boosaardigheid en jodenhaat als hij eenmaal rijkskanselier is, verklaart Knausgårds door een haat die een gevolg is van zijn onderdrukte gevoelsleven en de verloren Eerste Wereldoorlog. Knausgårds analyse draait in de kern om een psychologie van ik en jij, die samen een wij kunnen vormen. Maar tegenover dat wij kan zich ook een zij vormen, de nazi’s tegenover de joden. En wanneer dat zij gereduceerd wordt tot een het kan zich zoiets verschrikkelijks als de holocaust voordoen.
Aan het einde van deel 6 worden we meegenomen in de dagelijkse beslommeringen van de auteur. Die zijn behoorlijk heftig en emotioneel als zijn manisch-depressieve vrouw Linda wordt opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Knausgård krijgt de volledige zorg van hun drie kinderen erbij. Ook deze diepgaande persoonlijk ervaring laat hij niet onbeschreven en het zorgt ervoor dat deel 6 met enige vertraging uitgebracht wordt.
Karl Ove Knausgård zoekt de zuivere emotie op. Je volgt de levenswandel van de auteur, vanaf de meest beslissende momenten tot en met de kleine en onbelangrijke dagelijkse dingen van het leven. Zonder enige opsmuk. Puurheid in het kwadraat. Authentiek. Ik hoop -tegen beter weten in- op een deel 7…..
5
2
Reageer op deze recensie
