Lezersrecensie
Een geruchtmakend meesterwerk uit 1939 ...
John Steinbeck zet direct al de toon met een bloedmooie beschrijving van de immense stofstormen (de zogeheten Dust Bowls) die Oklahoma teisterden in de jaren dertig van de vorige eeuw. Samen met de opkomst van de tractor en verdere industrialisatie betekenden ze nog meer tegenslag en armoede voor de landarbeiders en hun gezinnen. Wat pagina’s verder weet Steinbeck ons te fascineren met de langzame, minutieus beschreven tred van een landschildpad, die zich ijverig door de stofwolken en de hitte heen worstelt maar uiteindelijk belandt in de jas van Tom Joad, een van de hoofdpersonen.
De druiven der gramschap is Steinbecks geruchtmakende meesterwerk − en tevens zijn debuut − uit 1939.
De Dust Bowls zetten de vlucht van honderdduizenden in gang, gezinnen die in armoede zijn vervallen en hopen op een beter leven in Californië. De talloze werklozen worden onder valse voorwendsels en door schreeuwende folders gelokt om uiteindelijk te moeten werken voor steeds lagere lonen die ver onder enig bestaansminimum liggen, áls er al werk is. De steeds kleiner en rijker wordende groep grootgrondbezitters heeft de macht in handen en laat zelfs oogsten mislukken, omdat het goedkoper is dan het laagste loon te moeten uitbetalen.
Steinbeck beschrijft de verhuizing van de familie Joad. Hun belangrijkste spullen opgestapeld en opeengepakt in een oude Dodge vrachtwagen. Een uitputtende reis over de Route 66, dwars door de Rocky Mountains en de woestijn. In deze roadtrip van duizenden kilometers lezen we over het vergankelijke bestaan van de landarbeiders, hun bikkelharde leven onder godvergeten mensonwaardige omstandigheden en hoe ze gedwongen zijn om hun land en lege huizen ter verpaupering achter te laten. De desolate tocht behelst een groot brevet van uithoudingsvermogen, verbondenheid, overlevingsdrang, en tomeloze liefde voor elk willekeurig te bewerken land waarbij oogsten nooit zouden mogen wegrotten, maar wat toch gebeurt. Binnen alle wanhoop, schaamte, verdriet en argwaan, de ruzies en het geweld, proberen ze zich staande te houden. Elke overlevingskans wordt aangegrepen. Tijdens hun vlucht worden nieuwe gemeenschappen met hun specifieke wetmatigheden gecreëerd. In al zijn eenvoud zou je het pogingen tot "onvoorwaardelijk vasthouden aan het leven” kunnen noemen. Maar Steinbeck maakt ook duidelijk hoe bij lotsverbondenheid haatgevoelens langzaam kunnen ontkiemen; hoe ‘ik’ kan veranderen in ‘wij’, wat goed lijkt maar ook kan leiden tot verzet en collectieve wraaklust.
In zijn historisch uitstekend op orde zijnde verhaal richt Steinbeck zijn vertelperspectief regelmatig op filosofische en politiek georiënteerde beschouwingen. Voordat hij De druiven der gramschap schreef, kende hij als verslaggever het rampgebied Oklahoma al goed. Later reisde hij af naar Californië om daar zelf met de boeren over hun gedwongen exodus te spreken. De personages zijn weliswaar verzonnen en geromantiseerd, maar hebben stuk voor stuk een wezenlijke impact. Niemand zal kunnen twijfelen aan de echtheid die aan dit stukje zwarte Amerikaanse geschiedenis ten grondslag ligt en waarmee Steinbeck een klassieker wist te creëren.
Steinbeck kruipt onder je huid. Je proeft zijn verontwaardiging, in zijn nuchterheid ook de emoties, en zijn compassie met het socialisme en de gedupeerde ‘kleine man’. Het is nauwelijks te begrijpen dat Steinbeck onzeker was over de kwaliteit van zijn schrijven en slechts aarzelend tot publicatie besloot. Gelukkig maar!
De druiven der gramschap is Steinbecks geruchtmakende meesterwerk − en tevens zijn debuut − uit 1939.
De Dust Bowls zetten de vlucht van honderdduizenden in gang, gezinnen die in armoede zijn vervallen en hopen op een beter leven in Californië. De talloze werklozen worden onder valse voorwendsels en door schreeuwende folders gelokt om uiteindelijk te moeten werken voor steeds lagere lonen die ver onder enig bestaansminimum liggen, áls er al werk is. De steeds kleiner en rijker wordende groep grootgrondbezitters heeft de macht in handen en laat zelfs oogsten mislukken, omdat het goedkoper is dan het laagste loon te moeten uitbetalen.
Steinbeck beschrijft de verhuizing van de familie Joad. Hun belangrijkste spullen opgestapeld en opeengepakt in een oude Dodge vrachtwagen. Een uitputtende reis over de Route 66, dwars door de Rocky Mountains en de woestijn. In deze roadtrip van duizenden kilometers lezen we over het vergankelijke bestaan van de landarbeiders, hun bikkelharde leven onder godvergeten mensonwaardige omstandigheden en hoe ze gedwongen zijn om hun land en lege huizen ter verpaupering achter te laten. De desolate tocht behelst een groot brevet van uithoudingsvermogen, verbondenheid, overlevingsdrang, en tomeloze liefde voor elk willekeurig te bewerken land waarbij oogsten nooit zouden mogen wegrotten, maar wat toch gebeurt. Binnen alle wanhoop, schaamte, verdriet en argwaan, de ruzies en het geweld, proberen ze zich staande te houden. Elke overlevingskans wordt aangegrepen. Tijdens hun vlucht worden nieuwe gemeenschappen met hun specifieke wetmatigheden gecreëerd. In al zijn eenvoud zou je het pogingen tot "onvoorwaardelijk vasthouden aan het leven” kunnen noemen. Maar Steinbeck maakt ook duidelijk hoe bij lotsverbondenheid haatgevoelens langzaam kunnen ontkiemen; hoe ‘ik’ kan veranderen in ‘wij’, wat goed lijkt maar ook kan leiden tot verzet en collectieve wraaklust.
In zijn historisch uitstekend op orde zijnde verhaal richt Steinbeck zijn vertelperspectief regelmatig op filosofische en politiek georiënteerde beschouwingen. Voordat hij De druiven der gramschap schreef, kende hij als verslaggever het rampgebied Oklahoma al goed. Later reisde hij af naar Californië om daar zelf met de boeren over hun gedwongen exodus te spreken. De personages zijn weliswaar verzonnen en geromantiseerd, maar hebben stuk voor stuk een wezenlijke impact. Niemand zal kunnen twijfelen aan de echtheid die aan dit stukje zwarte Amerikaanse geschiedenis ten grondslag ligt en waarmee Steinbeck een klassieker wist te creëren.
Steinbeck kruipt onder je huid. Je proeft zijn verontwaardiging, in zijn nuchterheid ook de emoties, en zijn compassie met het socialisme en de gedupeerde ‘kleine man’. Het is nauwelijks te begrijpen dat Steinbeck onzeker was over de kwaliteit van zijn schrijven en slechts aarzelend tot publicatie besloot. Gelukkig maar!
5
19
Reageer op deze recensie
