Boek versus film

De Italiaanse filmregisseur Paolo Sorrentino (1970) is ook auteur. Hij schreef eerder twee romans, maar echt bekend werd hij met zijn film La grande bellezza. Hiermee won hij in 2014 een Oscar voor de beste buitenlandse film. Jeugd, het boek en de film Youth zijn quasi tegelijk uitgekomen. Youth was de grote winnaar van de Europese Filmprijzen want de film werd uitgeroepen tot beste Europese film van dit jaar. Michael Caine kreeg de prijs voor beste Europese acteur. Regisseur Sorrentino ging ervandoor met de onderscheiding als beste Europese regisseur. Niets dan woorden van lof voor de film, of het boek zal worden bejubeld valt echter sterk te betwijfelen.

In deze korte roman mijmeren een gepensioneerde componist en een regisseur op leeftijd over het leven, tijdens een vakantie in een kuuroord in de Alpen. Fred is een gepensioneerde componist-dirigent, Mick is nog steeds actief als filmmaker. Beide heren naderen de kaap van de tachtig; ze zijn al sinds jaren bevriend. Ze verblijven in een luxehotel aan de voet van de Alpen, waar ze vakantie vieren. De maestro wil een korte comeback op verzoek van de Engelse koningin afhouden, de ander werkt met een stel jonge kerels aan zijn laatste filmische exploten. Samen bezinnen de twee vrienden zich over hun leven, liefdes, veroudering en het definitieve verlies van hun onschuldige jeugd. Ook overschouwen ze hun gemiste kansen, uiten ze gevoelens van spijt en van definitieve berusting in hun lot.

Vooral de filmscène waarin Fred boven op een heuvel naar de koebellen luistert, die hem als een symfonie in de oren klinken, wordt hemels mooi weergegeven. In het boek wordt deze passage slechts erg sec beschreven. “Terwijl hij naar de koeien kijkt, gaat hij op een rotsblok zitten. Hij luistert naar het speelse samenspel van klanken: koeien, cicaden, vogel. Dan concentreert Fred zich, doet hij zijn ogen dicht. Zachtjes begint hij met zijn hand te zwaaien, als een dirigent, en dan, als bij toverslag, stopt een aantal koebellen. Er blijven andere over, maar die produceren niet langer een anarchie van geluiden en houden zich aan een melodieuze volgorde. Met een nieuw handgebaar stopt Fred in gedachten nog meer koebellen, er blijven er maar twee over, die om beurten klingelen.” Twee minuten film, één schamele pagina in de roman.

De roman Jeugd is geschreven op basis van het filmscenario, meestal is dit net andersom. Het verhaal is een comedy-drama pur sang, geschreven in een erg beknopte schrijfstijl en voorzien van glasheldere dialogen. Deze recensie kan geenszins worden losgekoppeld van de film; er moet obligaat worden vergeleken. Jeugd situeert zich ergens halverwege tussen literatuur en filmscript, het is vlees noch vis. Paolo Sorrentino slaagt er in het boek immers niet in zijn vertelling scherp genoeg weer te geven of voldoende diepgang te creëren. Zelfs een lezer die een oeverloze fantasie bezit zal zich niet kunnen losmaken van de rolprent. Daarom ook duidelijk de volgende tip: bekijk eerst de film, lees pas nadien het boek(je). Op deze manier kan je dan tijdens het lezen de prachtige filmbeelden nogmaals op je netvlies projecteren.