Literaire nalatenschap van, alsook hommage aan, F. Starik

Met Klaar – Afscheid van moeder en zoon (als sprekende ondertitel) - schrijft F. Starik (1958-2018), Frank voor de intimi, zijn ultieme autobiografische roman. Na zijn dood ontdekt grote liefde Vrouwkje Tuinman een aantal teksten op zijn computer. Samen met Lolies van Grunsven neemt ze de samenstelling van het postume boek op zich. Het eindresultaat bevat een vervolg op zijn vorige roman Moeder doen, alsook een uitgetekende verhaallijn met de overleden auteur zelf in de hoofdrol. Franks hartinfarct en de eerste maanden erna zijn hier netjes in verwerkt.

“Drie maanden geleden werd ik uit het ziekenhuis ontslagen en bleef ik maar herhalen dat het eerste wat ik thuis zou gaan doen was me een stuk in de kraag zuipen, en een heel pakje sigaretten tegelijk oproken. Jawel. Want ik had in dat fucking ziekenhuis geen druppel gekregen. Nog geen trekje van een sigaret genomen.”

Zijn moeder weet niet meer wie en waar ze is. Zoonlief, die zich om haar bekommert, herkent ze ook al niet meer. Nog meer onheil dient zich aan, wanneer Frank een ernstige hartaanval krijgt en zo eveneens hulpbehoevend wordt. Voortaan geen zelfdestructief gedrag meer; een drastische ommekeer van zijn huidige levenswijze is noodzakelijk. Helemaal kappen met dat roken als een Turk; stoppen met drinken van sloten alcohol.

“Moeder doen heb ik haar nooit gegeven, ze weet niet dat het boek bestaat. En dit boek zal ze nooit lezen, omdat het pas zal verschijnen als ze nu eindelijk eens dood is. Ja, moeder, dat zou een opluchting zijn.”

Gefrons van wenkbrauwen toch, als de lezer dergelijke passages krijgt voorgeschoteld. Feit is wel dat moeder nog steeds niet overleden is. Starik daarentegen heeft het aardse bestaan intussen achter zich gelaten. Sinds zestien maart 2018. Het verhaal is neergeschreven in een mix van korte, staccato zinnen en - soms wel ellenlange - volzinnen. De beknopte stukken vormen een aaneenschakeling van passages, in elkaar geknutseld tot een enigszins coherent geheel.

Klaar is een roman over de band tussen een moeder en haar zoon; over dementie, ziekte, droefheid, drinken en roken als verslaving. Een boek met bijzonder zware thema’s, inderdaad. Al dat dreigend donker krijgt echter een lichtere kleur, met dank aan het injecteren van wat luchtigheid en humor. Kommer en kwel troef, waarbij de dood constant op de loer ligt. Bij moeder in een minder hoge graad dan bij Frank. Uiteindelijk stopt zijn hart met kloppen, precies op de dag dat hij vijftien jaar samen is met zijn ‘lief’ Vrouwkje.

Klaar – Afscheid van moeder en zoon is een literaire nalatenschap van, alsook een hommage aan, Frank von der Möhlen, zeg maar F. Starik zaliger.