Lezersrecensie
Oostende, de zomer van 1936
Wie eerder al De Zomer van de Vriendschap, Oostende 1936 (Volker Weidermann, uitgeverij Van Halewyck, 2015) las, beleeft in Oostende, de zomer van 1936 (Mark Schaevers, Atlas-Contact, 2001, herwerking 2015) een déja-vu (idem dito voor wie de boeken in omgekeerde volgorde zou gelezen hebben uiteraard). Gezien de verschijningsdatum zou Schaevers’ werk zelfs perfect een blauwdruk voor Weidermanns geromantiseerde biografie over de auteurs Roth en Zweig kunnen geweest zijn ... Beide werken zijn niet alleen inhoudelijk gelijklopend, ook in de titel zijn ze vrijwel identiek.
Ook in Oostende, de zomer van 1936 draait alles dus rond de Duitse en Oostenrijkse exil-auteurs die in de zomer van 1936 Oostende bevolkten: Joseph Roth, Stefan Zweig, Irmgard Keun, Egon Erwin Kisch e.a., op Keun na allemaal Joden. Op de vlucht voor de nazi’s vonden ze elkaar in Oostende. Elk van hen had zijn reden om de koningin der badsteden als ballingsoord uit te kiezen, maar feit is dat ze er elkaar troffen op de terrassen van cafés om bij te praten over hun situatie die steeds uitzichtlozer werd. De plot van dit boek beperkt zich in feite tot louter hun aanwezigheid in Oostende. Op zich niet tot de verbeelding sprekend, maar de reconstructie van deze zomer op basis van talloze bronnen (zie p. 133 ev.) is boeiend an sich.
Mark Schaevers volgt alle auteurs van aankomst in Oostende tot hun vertrek en legt de puzzel van hun ontmoetingen, gesprekken en onderlinge verhoudingen. Schaevers reconstrueert hoe hun levens tijdens de zomer van 1936 (even) in elkaar haakten en wekt hun vriendschappen, hun angst en hun humor, hun noodlot en hun hoop tot leven … Hun biografieën laten zich lezen als neergangsverhalen. Ook al ontliepen de meesten onder hen de verschrikkingen van de concentratiekampen, een lang en mooi leven was hen zeker niet beschoren. Wel integendeel. In de epiloog lezen we hoe het hen in hun verdere leven vergaat. Roth stierf luttele jaren later in Parijs aan een delirium, Zweig en Lotte namen vergif in en ook Koestler pleegde zelfdmoord, Toller en Münchenberg eindigden aan de strop.
Dit indrukwekkende portret van inelkaarhakende levensverhalen getuigt van Schaevers’ grondig en diepgaand onderzoek. In zijn proloog stelt Schaevers dat een zin uit Zweigs biografie* hem zo sterk aansprak, dat hij die langs alle mogelijke kanten wilde omsingelen. Dat is hem in Oostende, de zomer van 1936 dan ook heel goed gelukt!
* Egon Eerwin Kisch et sa femme Gisela m’emmenèrent au café Flore à Ostende. Peu après, Stefan Zweig entra, accompagné d’un monsieur qui, en état d’ébriété, ne marchait pas droit et dont le veston était couvert de cendres de cigarette. Kisch dit d’un air amusé en jetant un regard sur le veston: “Quoi? Sans couronne! Sans hermine” et me présenta Joseph Roth.”
Ook in Oostende, de zomer van 1936 draait alles dus rond de Duitse en Oostenrijkse exil-auteurs die in de zomer van 1936 Oostende bevolkten: Joseph Roth, Stefan Zweig, Irmgard Keun, Egon Erwin Kisch e.a., op Keun na allemaal Joden. Op de vlucht voor de nazi’s vonden ze elkaar in Oostende. Elk van hen had zijn reden om de koningin der badsteden als ballingsoord uit te kiezen, maar feit is dat ze er elkaar troffen op de terrassen van cafés om bij te praten over hun situatie die steeds uitzichtlozer werd. De plot van dit boek beperkt zich in feite tot louter hun aanwezigheid in Oostende. Op zich niet tot de verbeelding sprekend, maar de reconstructie van deze zomer op basis van talloze bronnen (zie p. 133 ev.) is boeiend an sich.
Mark Schaevers volgt alle auteurs van aankomst in Oostende tot hun vertrek en legt de puzzel van hun ontmoetingen, gesprekken en onderlinge verhoudingen. Schaevers reconstrueert hoe hun levens tijdens de zomer van 1936 (even) in elkaar haakten en wekt hun vriendschappen, hun angst en hun humor, hun noodlot en hun hoop tot leven … Hun biografieën laten zich lezen als neergangsverhalen. Ook al ontliepen de meesten onder hen de verschrikkingen van de concentratiekampen, een lang en mooi leven was hen zeker niet beschoren. Wel integendeel. In de epiloog lezen we hoe het hen in hun verdere leven vergaat. Roth stierf luttele jaren later in Parijs aan een delirium, Zweig en Lotte namen vergif in en ook Koestler pleegde zelfdmoord, Toller en Münchenberg eindigden aan de strop.
Dit indrukwekkende portret van inelkaarhakende levensverhalen getuigt van Schaevers’ grondig en diepgaand onderzoek. In zijn proloog stelt Schaevers dat een zin uit Zweigs biografie* hem zo sterk aansprak, dat hij die langs alle mogelijke kanten wilde omsingelen. Dat is hem in Oostende, de zomer van 1936 dan ook heel goed gelukt!
* Egon Eerwin Kisch et sa femme Gisela m’emmenèrent au café Flore à Ostende. Peu après, Stefan Zweig entra, accompagné d’un monsieur qui, en état d’ébriété, ne marchait pas droit et dont le veston était couvert de cendres de cigarette. Kisch dit d’un air amusé en jetant un regard sur le veston: “Quoi? Sans couronne! Sans hermine” et me présenta Joseph Roth.”
1
Reageer op deze recensie
