Radicale ongelovigen

Het laatste boek van dit jaar, en ook wel een waardige afsluiting in deze periode van terugblikken en alvast wat vooruit kijken. In het begin blijft het abstract en je moet dus wel even doorzetten. Maar dan worden er toch ook hele concrete voorbeelden gegeven.

Mensen die zich Atheïst noemen zijn vaak ook gelijk zo fanatiek - op het agressieve af. Alles wat met God te maken heeft wordt met de grond gelijk gemaakt en iedereen die in God gelooft wordt als achterlijk en ouderwets aangezien. Zonder dat ze het zelf in de gaten hebben verworden ze tot 'radicale ongelovigen'. Zo wie zo vind ik het al vreemd dat iemand zich Atheïst noemt: A = tegen en theïst komt van Theos = God. Hoe kun je nou tegen iets zijn dat niet bestaat?! Afijn ...

De Botton is zelf Atheïst maar heeft een genuanceerdere kijk op de zaak. Hij stelt dat het - ook voor Atheïsten - de moeite waard kan zijn om je te verdiepen in de verschillende aspecten van de wereldgodsdiensten. En er vervolgens de goede zaken uit te halen. De kern van zijn betoog komt neer op het volgende.

Een Godsdienst is erop gericht om mensen op vele manieren en op zo veel mogelijk momenten eraan te herinneren hoe zij een goed leven kunnen leiden en welke aspecten juist slecht zijn en vermeden moeten worden. Dit gebeurde door de eeuwen heen door middel van gesproken woord, literatuur, onderwijs, kunst en architectuur. Telkens en op vele manieren werd de mens aan het goede en het slechte herinnerd, maar ook aan zijn nietigheid.
Nu kun je zeggen: ik geloof niet in een God en ik weet zo ook wel wat goed is en wat slecht is. Dat moge zo zijn, maar wie helpt jou daaraan herinneren? En wie wijst jou zo nu en dan op de nietigheid van jou bestaan? We leven een hectisch leven in de huidige maatschappij en nemen nauwelijks tijd voor zelfreflectie. Rond deze tijd van het jaar kunnen we ons geweten vrijkopen door een gift aan Serious Request en hup ... weer een jaar voorbij.

De Botton stelt dat het goed zou zijn als cultuurdragers (denk aan Universiteiten en Musea) zich veel meer zouden richten op het aspect: hoe leven wij ons leven? Waarom geen tempels bouwen zonder God maar gericht op bezinning of perspectief.
Het Christendom ontfermt zich van meet af aan over onze verwarde innerlijke wereld, met het argument dat geen van ons bij de geboorte weet hoe we moeten leven. Het staat een deel van ons bij waarvoor de seculiere taal niet eens een woord heeft. Iets wat nog abstracter is dan intelligentie, emotie, karakter of persoonlijkheid. Het Christendom noemt het de ziel en is er altijd in de eerste plaats op gericht geweest onze ziel te koesteren, gerust te stellen, te troosten en de weg te wijzen. En als je het geen ziel wilt noemen ... ook goed. Geef het een andere naam. Maar:
zowel voor gelovigen als voor ongelovigen geldt: in ons dragen we een kostbare, kinderlijke, kwetsbare kern, die we zouden moeten voeden en koesteren op zijn veelbewogen reis door het leven. Aldus de Botton. En ik kan me hier alleen maar bij aansluiten! Gelukkig Nieuw Jaar!