Hedonisme is een keuze

Tijdens het opruimen van boeken vond filosoof Daniel Klein een verzameling korte citaten van verschillende filosofen, opgetekend door Klein zelf en voorzien van zijn bevindingen. Het schriftje had als titel Kortom en het zou hem aanwijzingen geven over hoe hij het beste zijn leven kon invullen. Onlangs herontdekte hij deze citatenverzameling en de levenslessen van grote filosofen was geboren in de vorm van een heus boek.  

Grote, bekende namen van ware filosofen, maar ook enkele schrijvers en een Bijbeltekst worden kort maar krachtig belicht. Vooral de zin van het leven wordt uitgebreid becommentarieerd. Voor de Griekse Epicurus (341-270 v Chr.) is een voorwaarde voor een gelukkig leven: ataraxia en aponia, wat bij benadering betekent: vrij zijn van angst en afwezigheid van pijn. Voor Aristippus (435-356 v Chr.) daarentegen, is de zin van het leven uitsluitend gelegen in onvervalst genot. Tegenwoordig worden we volgestopt met pillen wanneer we geen zin in het leven weten te vinden; een serieuze aandoening die behandeld dient te worden. Tenminste, dat is in deze tijd de algemeen gangbare norm. Vandaag de dag gaat psychologie vóór filosofie. Anders dan de buitenkant van dit boek doet vermoeden, de kaft ziet eruit alsof deze reeds tientallen jaren in een stoffige boekenkast heeft gestaan, is het eveneens een actueel schrijven. Zie daar de nieuwe atheïsten (een hedendaagse vernieuwingsbeweging die er vanuit gaat dat religie niet alleen onwaar is, maar een reëel gevaar vormt voor de samenleving) tegenover Thomas Nagel (1937) die beweert dat onze diepste angst is dat godsdienst wel eens waar zou kunnen zijn. Hij zegt: “Ik ben niet alleen maar een atheïst die graag gelijk wil hebben. Nee, ik hoop dat er geen God is! Ik wil niet dat er een God is. Ik wil geen universum met een God erin.” Dit zijn diepzinnige thema’s waar we langdurig op kunnen broeden.  

Ieder hoofdstuk begint met een citaat of een boutade. “Steeds als ik de zin van het leven te pakken heb, komen ze met iets nieuws”, tevens titel van het boek, is een uitspraak van de Amerikaans sociaal filosoof en theoloog Reinhold Niebuhr. Voor Klein de aanleiding om het verzamelen te staken; het leek hem ineens een zinloos project. Gelukkig voor ons vond hij het zinvol genoeg om het schriftje aantekeningen te bewaren.  

Klein schreef eerder samen met Thomas Cathart Plato en kornuiten, waarin het verhaal over de zeventigjarige man die langer wilde leven en daarom besloot zijn leefwijze totaal te veranderen. Binnen afzienbare tijd was hij slank, gebruind en had een vlot kapsel. Dan wordt hij aangereden door een bus en schreeuwt al stervend: “God, hoe kon u mij dit aandoen?”, waarop God antwoordde: “Eerlijk gezegd had ik je helemaal niet herkend”. Ook deze nieuwe bundel filosofische vraagstukken is humoristisch op zijn tijd en heerlijk luchtig om te lezen. Daarnaast leert het ons heel summier wat over de verschillende filosofische stromingen.