Het geheim van het kaasimperium

Willem Elsschot is het schrijverspseudoniem van Alfons de Ridder (1882-1969), een reclame man uit Antwerpen.
Hij heeft Kaas in 1933 geschreven. Kaas is de meest vertaalde Vlaamse roman aller tijden.
Onlangs heeft Polis de roman opnieuw uitgebracht, met een nieuw boekomslag en met een nawoord van Peter Vandermeersch.

Ik luister zwijgend naar die stem
die hijgt en hees is, maar vol klem,
die in mineur zingt bij 't verwensen
van 't alledaagse in de mensen

Aldus begint de roman met een gedicht aan Jan Greshoff, waarmee Elsschot na tien jaar stilzwijgen, de stilte doorbreekt en Kaas aan hem opdraagt, – als dank-, omdat Greshoff er voor zorgde dat Elsschot zijn pen na lange afwezigheid weer ter hand nam.

Kaas is een betoog over ontgoocheling, over het uiteenspatten van een droom van de saaie, burgerlijke klerk Laarmans, die zich na het overlijden van zijn moeder, laat overhalen om een kaasagentschap in Nederland te starten.
Laarmans heef't geen enkele ervaring in de harde, nuchtere zakenwereld , en Kaas is nu ook niet echt zijn ding, echter, Laarmans laat zich desalniettemin overtuigen door de heer Van Schonebeke.
Laarmans weet niet wat hem overkomt, hij gaat echter vol goede moed deze uitdaging aan. Kaas zal zijn wereld veranderen!
Enthousiast gaat deze kaasridder zijn uitdaging dan ook te lijf: hij probeert vanuit huis een kantoor in te richten, en laat de twintig ton Edammers die hij moet verkopen, opslaan in een nabijgelegen veem.

Zijn naasten zijn duidelijk minder gecharmeerd van deze ommezwaai: zij moeten het allemaal nog maar zien hoe hij zich staande houdt in dat zakelijke geweld. Zij moedigen hem echter wel aan, en steunen hem waar mogelijk.
Laarmans, overmoedig, weet: hij zal zegevieren. Met hand en tand zal hij zijn kaasimperium verdedigen en de kaasdraak verslaan!

Hij neemt vooralsnog geen ontslag bij zijn huidige werkgever, maar meldt zich ziek. Zo heeft hij alle tijd om zijn kaasfirma op te zetten, totdat de kazen, en het grote geld, beginnen te rollen.

Wat dan volgt, is een tragi-komisch verslag van de lotgevallen van kaasman Laarmans, in een opperste poging zijn imperium tot een succes te laten worden.

Door de schrijfwijze, de ironie en de humor, is Kaas een tijdloos verhaal verhaal geworden. Om minimaal twee keer per jaar te lezen, en te herlezen, om over te praten, en over te schrijven. Zo mooi was het toen, en zo mooi zal het altijd blijven: Kaas!

Kaas is een ontroerende en prachtige roman, over een man, die groots droomde en zijn droom uiteen zag spatten. Kaas is echter niet alleen maar tragiek, en over dat het gras bij de buren altijd groener is. Het gaat ook om zelfinzicht, realiseren dat geluk soms , – heel gewoon- , gewoon onder je neus ligt. Dat is volgens Laarmans pas écht geluk! En het feit natuurlijk, dat zijn lieve vrouw nooit geen Kaas meer op tafel zet. Daar hebben ze beiden de buik van vol.