Een indringend verhaal

Het verhaal van Arn begint op het moment dat zijn leven wordt verstoord door een inval in zijn dorp door de Rode Khmer. Hij woont met zijn zusjes en broertje bij zijn tante. Het is een hecht, arm gezin maar zeker niet ongelukkig. Ze weten inmiddels dat er oorlog woedt in Vietnam maar de inval van de grote aantallen Rode Khmer gaat ieders verbeelding voorbij. Ze worden op stel en sprong gedwongen te vertrekken uit hun vertrouwde omgeving met niets meer dan de kleding die ze aan hun lijf hebben. Lange tochten worden te voet afgelegd en al snel raken ze elkaar kwijt in de mensenmassa waardoor ze op zichzelf zijn aangewezen. Het is heet, de tochten zwaar. Om zich heen ziet Arn mensen letterlijk doodvallen. Of van de uitputting of van de honger. Maar dit is pas het begin, het wordt nog veel erger wanneer ze aankomen op een soort nederzetting waar ze te werk worden gesteld. Delen van de groep worden gesplitst, kinderen in een kamp, volwassenen in een ander, ver van elkaar verwijderd. Dag en nacht moet er gewerkt worden op de rijstvelden, er is nauwelijks fatsoenlijk te eten, het is een uitputtingsslag, rust krijgen ze amper. Alleen de sterkste en een enkele slimmerik weet dit menselijk drama te overleven. Arn ziet één voor één de mensen omvallen omdat ze graatmager, uitgeput of ziek zijn. Maar er is nog een dreiging; de leiders, de zogenaamde ‘kameraden’ van de Khmer. Ben je te slim of rijk? Kijk je op een moment net verkeerd uit je ogen of ben je moe? Er is eigenlijk geen reden te bedenken die ze niet gebruiken om mensen te vermoorden. Al snel ontstaan de massagraven, de stank én de gedwongen betrokkenheid bij dit alles. Arn moet wel, hij wil zijn familie straks weer in de armen sluiten. Zo jong hij is, hij heeft het heus in de gaten dat hij dingen moet doen om te overleven. Hij weet zichzelf een waar overlevingsmechanisme aan te leren, het lukt hem soms om de walgelijke taferelen buiten te sluiten. Puur om te overleven. Bijna vier jaar lang zal zijn leven alleen daarom draaien.

Op een indringende, pure manier wordt dit verhaal verteld. Soms opsommend en zelfs wat op een kinderlijke manier. Het is duidelijk het verhaal van een kind. Daarom komt het gigantisch bij je binnen. Het is nauwelijks voor te stellen wat er destijds in Cambodja is gebeurd. Wat nu beter bekend is als The Killing Fields was voor Arn en zijn bevolking jaren lang het spreekwoordelijke ‘zwaard van Damocles’. De dood hing om hen heen, het was continue aanwezig in dreiging, geur en beeld. Het verhaal ontziet geen feiten, het wordt niet geromantiseerd naar mijn mening. Precies de juiste woorden worden gebruikt om de dingen te vertellen, de woorden die ontbreken vertellen de rest, misschien nog wel meer. Arn heeft het geluk gehad om een enkeling te ontmoeten die hij kon vertrouwen. Hierdoor heeft ook hij zijn aandeel geleverd in de zorg voor zijn medemens die dezelfde mensonterende ervaringen op hebben gedaan als hij. Door middel van zijn muziek werd hij ontzien en kon hij anderen helpen. Die verantwoording was hem al snel duidelijk. De kleinste dingen maakten een verschil van leven en dood.

Het is goed dat dit soort verhalen worden verteld. Arn heeft het geluk gehad dat hij is gevonden en geadopteerd vanuit een vluchtelingenkamp in Thailand. Hierdoor heeft hij op latere leeftijd een platform gekregen om zijn verhaal te vertellen. De wereld te laten weten welke gruwelijkheden in zijn vaderland zich hebben voltrokken. Nu nog helpt hij zijn landgenoten door middel van muziek en bewustwording. Hij doet niet anders. Destijds is een kwart van Cambodjaanse bevolking omgekomen. Vermoord door een klap van een bijl, een kogel, levend te worden begraven, door honger of ziekte. Afschuwelijk.

Een absolute must-read.