‘Onze enige redding was geduld’

Als de nevel die uit de aarde oprijst, slokt de angst de personages op. De aarde die moerbeibomen, meloenen en groene pruimen schenkt.

‘Groene pruimen moet je niet eten, de pit is nog zacht en je bijt op je dood. [...] Daarom eet het kind haar zakken met pruimen later leeg. Elke dag dat de vader het kind niet ziet, verstopt ze halve bomen in haar buik. Het kind eet en denkt, dit is om dood te gaan.’

Een van de vele metaforen door Herta Müller gebruikt. Soms blijven ze ondoordringbaar – maar zijn de redenen voor een dictatuur om zijn eigen volk tot schimmen te reduceren niet even ondoorgrondelijk?

Onmogelijk om onbewogen te blijven, onmogelijk om snel te lezen. Dat zal de lezer vaker ervaren door de schrijfstijl van Herta Müller. Korte zinnen die als pijlen raken.

Leven onder een totalitaire regime betekent continu onder druk zijn, totdat je er verlamd van wordt – zelfs in je somberste gedachten.

‘Ieder van ons stelde zich voor hoe je je vrienden door zelfmoord zou kunnen achterlaten. En zonder het ooit te zeggen verweet je hun dat je aan hen moest denken en om hen niet zover gegaan was.’

Met Hartedier daalt de lezer af in de duisternis van de communistische dictatuur in Roemenië en komt er niet onbeschadigd weer naar boven. De beloning is een zeer intense leeservaring, dankzij de beladen levenservaring van de auteur, een Zwabische vrouw (uit de Duitssprekende minoriteit) die uiteindelijk als politieke vluchteling zich in Duitsland ging vestigen en in 2009 de Nobel Prijs voor literatuur ontving.

Onmogelijk om niet te herlezen, onmogelijk om niet lang erover na te denken.