Vooral de verteller maakt indruk

Specht en zoon van Willem Jan Otten heb ik jaren geleden al gelezen en vooral de verteller van het boek is bij mij gebleven en dat hij gevaar liep. Begon het niet met een brandstapel bij een atelier? De details van het verhaal van de verteller was ik vergeten. Onlangs las ik het vloekhout van Johan de Boosse, omdat deze roman op de shortlist staat voor de Libris Literatuurprijs 2019. Deze roman heeft ook een aparte verteller en ik wil hem naast de winnaar van de libris literatuurprijs van 2005 leggen. Ik herlas Specht en Zoon in één dag, het zijn maar 142 bladzijden, maar het is een verhaal waar ik in gezogen word.
Deze verteller vind ik fijn. Dat is misschien niet verwonderlijk, hij is Zeer Dicht Geweven Vier Maal Universeel Geprepareerd. Een term die waarschijnlijk vooral schilders en kunstliefhebbers iets zal zeggen. Vanuit een onverwacht perspectief lees ik het verhaal van een populaire schilder van zeer realistische portretten, Felix Vincent. Hij wordt de schepper. Zijn grootste talent is dat hij mensen iets kan laten zien wat je niet ziet. Dat klinkt diepzinnig en mysterieus. Het wonderlijke is dat de verteller dit effect beschrijft van een schilderij in het atelier waardoor je begrijpt wat hiermee wordt bedoeld. Feitelijk heeft de lezer dit dan nog niet gezien. (Humor toch?) Dit en veel andere zinnen hebben in deze roman zoiets subtiels. Wat de verteller bijvoorbeeld over zich zelf zegt, vind ik toepasselijk voor mensen, maar de verteller is geen mens:
“Zulke dingen heb ik ze soms horen zeggen en ze begrepen elkaar. Dus ik spitste altijd mijn oren, want luisteren is eigenlijk de enige manier geweest om erachter te komen wat of wie ik ben. Ik bedoel als je niet als ik, helemaal leeg en wit ter wereld komt, met niets erop of eraan, ben je volledig afhankelijk van wat ze van je maken.”
Het is er slechts één van de zinnen, die ik heb gemarkeerd. Wat de verteller mij vooral duidelijk maakt is dat we gezien moeten worden om te kunnen bestaan. Dat oerverlangen komt zo binnen bij het lezen van dit boek. Dat was blijven hangen na de eerste keer lezen, daarom heb ik alleen de verteller gezien. Nu zal ik proberen ook iets van het plot vast te houden.
Het zorgde nu voor een adembenemende leeservaring. De schepper krijgt namelijk een ongewone opdracht, hij moet een jongen schilderen die al overleden is. De opdrachtgever, Specht zegt heel cryptisch: “je redt er een leven mee”. Gek genoeg gingen er bij mij direct allerlei alarmbellen af. De jongen is geadopteerd uit Afrika en de manier waarop hij wordt geschilderd, maakt mij ongemakkelijk. Hoe kon ik dergelijke details vergeten zijn? Het schilderij wordt een meesterstuk en zet van alles in beweging.
Het einde boort diepe spirituele lagen aan. In deze roman wordt de vader - zoon relatie uitvergroot, zonder dat er veel beschreven wordt over Specht en zoon zelf. De schrijver, Willem Jan Otten speelt sterk met suggestie of heeft hij net als de portretschilder een talent om iets te laten zien wat je niet ziet? Het vertelperspectief helpt hem er in ieder geval goed bij, want hij kan niet alles weten en laat lezers conclusies trekken. Het zijn kleine dingen die aanzet geven tot denken over de kern (zoals staat op flaptekst van het boek), de wens om iemand op de wereld te zetten. Ik zou eraan toevoegen hoe ver liefde gaat.