Fantastische opbouw, allround personages en een meer dan bijzondere plot

Het alweer zesde boek in de serie van de Zweedse auteur Håkan Nesser (1950) rondom inspecteur Gunnar Barbarotti en zijn partner, en sinds kort ook vriendin, Eva Backman is in Zweden bekend onder de titel Den sorgsne busschauffören från Alster ('de trieste buschauffeur uit Alster') en werd in het Nederlands vertaald door Ydelet Westra als Herfst op Gotland.

In Herfst op Gotland maken we kennis met de veertigjarige Albin Runge, academicus, die door omstandigheden zijn baan als onderzoeker kwijtraakt en noodgedwongen als buschauffeur aan de slag gaat. Op één van zijn ritten gebeurt er een vreselijk ongeluk waarbij 17 tieners om het leven komen. Nu, jaren later, wordt Albin bedreigd. Hij meldt zich bij inspecteurs Gunnar Barbarotti en Eva Backman die de zaak in eerste instantie niet de allerhoogste prioriteit geven. Als Albin echter spoorloos verdwijnt, kruipt de zaak onder hun huid. Ook vijf jaar na de vermissing van Runge nog, tijdens hun verblijf op Gotland, een eiland waar Nesser zelf veel verblijft, in de herfst van 2018. Dit verblijf, dat eigenlijk als verlof bedoeld is lopende het onderzoek naar aanleiding van een dodelijk schietincident waarbij Backman is betrokken, verloopt vervolgens anders dan verwacht.

Als je niet bekend bent met de boeken van Håkan Nesser, word je als lezer bij de inleidende opmerking van het boek direct verrast door de humor, die het verhaal het prettig leesbaar maakt. De daarop volgende quote landt echter pas in de loop van het verhaal en de proloog kun je, tot op het eind van het boek, helemaal niet plaatsen. Welkom in de wereld van Håkan Nesser.

Hoe vernuftig deze schrijver te werk gaat besef je eigenlijk pas nadat je Herfst op Gotland hebt dichtgeslagen. Wisselende vertelperspectieven waarbij de ik-persoon naadloos overvloeit in de alwetende verteller worden onderbroken door staccato politieverhoren. Hierdoor krijgt de lezer mondjesmaat alle benodigde informatie voorgeschoteld en kabbelt het verhaal, dat zo’n 11 jaar bestrijkt, verder zonder dat het echt nagelbijtend spannend wordt. Dit mis je echter geen moment aangezien Nesser de lezer bij les houdt door de prikkelende conversaties tussen de rechercheurs afgewisseld met de flashbacks uit het leven van Runge.

Eva begon te lachen. Het was geen uiting van vreugde, maar eerder een soort verwarde reflex.
'Het is lastig om iets te vergeten als je niet weet wat je moet vergeten,' zei ze. 'En ik kan aan je zien dat je serieus bent.'
'Dit wordt te ingewikkeld,' zei Barbarotti. 'Kunnen we niet gewoon afspreken dat ik het verkeerd heb gezien?'
'Ondanks je extreem grote talent en honderd jaar training?'
'Die heb ik niet gebruikt.'
'O nee? En je wilt niet zeggen wie je dacht dat het was?'
Barbarotti schudde zijn hoofd. 'Dan denk je dat ik gek geworden ben.'
'Maar mijn liefste,' zei Eva Backman. 'Ik weet al dat je gek bent. En als je niet wilt vertellen wie we zonet tegen zijn gekomen op dat grindveld voor het dorpshuis in… Waar zijn we ook alweer?'

De spanning in Herfst op Gotland is met name terug te vinden in de fantastische opbouw van het verhaal, de allround personages en de meer dan bijzondere plot. De gebeurtenissen zijn zó herkenbaar, de beslissingen zó menselijk dat je je heel goed kunt identificeren met de diverse personages. Daarnaast weet Nesser je met zijn beschrijvende stijl heel goed mee te nemen door het mooie Zweedse landschap, zonder dat het ook maar enig moment langdradig wordt.

Ook het feit dat dit zesde boek in 'Barbarotti & Backman'-serie prima als een standalone kan worden gelezen, siert de schrijver. Hierdoor neem je de incidentele klaagzang over de aftakelende Zweedse maatschappij en de -overig zeer komische- bilateralen met de Almachtige op de koop toe.

'Hij stak zijn wijsvinger in het boek en kwam bij Prediker terecht. Wat stiekem ook eigenlijk zijn bedoeling was, maar het gaf een goed gevoel om Gods vinger met zijn eigen vinger te verwarren.'

Naast de 'Barbarotti'-serie is Nesser - oorspronkelijk docent op een middelbare school - bekend van zijn 'Commissaris Van Veeteren'-serie waarvan wereldwijd maar liefst 10 miljoen exemplaren zijn verkocht. Ook heeft hij een aantal prijswinnende romans geschreven. Niet voor niets wordt Nesser de meest geliefde schrijver van Zweden genoemd en heeft hij al diverse nationale en internationale prijzen (Ripper Award, Scandinavia’s Glass Key Award) op zijn conto staan. Tevens was hij de eerste schrijver die tot driemaal toe de prijs voor Beste Zweedse Thrillerauteur in de wacht sleepte en de énige die de Deense Rosenkrantz-prisen tot twee maal toe op zijn naam mocht zetten. En dat zie je zeker ook terug in Herfst op Gotland waarmee Nesser zijn suprematie onder de thrillerschrijvers bewijst.