Recensie ‘Place Brugmann 33’

Het leven van de bewoners van Place Brugmann 33 staat op het punt in elkaar te storten, wanneer de geruchten over de Duitse bezetting werkelijkheid worden. De familie Raphaël vertrekt in het holst van de nacht. Ze lieten al hun bezittingen achter, maar hun kunstcollectie is onvindbaar. Weten wie je kunt vertrouwen, wordt een kwestie van leven of dood.

Voor de oorlog was het normaal dat de bewoners elkaars gewoonten kenden. Ze wonen nu eenmaal in een gehorig gebouw. Ze horen aan de manier waarop de trap kraakt, wie er naar boven of beneden gaat. Ze weten wie er saxofoon speelt en wie vaak ruziet.

Je leert alle (ex-)bewoners van het gebouw goed kennen, doordat je leest vanuit verschillende perspectieven. Zo is en Masja, naaister; François, architect en zijn getalenteerde dochter Charlotte; de Raphaëls, die in kunst handelen; meneer Warlement, gepensioneerd kolonel; Agathe, voormalig caféhoudster en luistervink; Dirk, zoon van de advocaat en saxofonist; en meneer Everard, notaris.

Zo kom je niet alleen te weten wat de personages je zelf vertellen, maar ook welke vermoedens en roddels over iedereen de ronde doen. De ene bewoner is hierin giftiger dan de andere. De verdraagzaamheid waarvan voor de bezetting sprake was, maakt al snel plaats voor achterdocht jegens de joodse bewoners van het gebouw en jegens iedereen die zich ‘verdacht’ gedraagt.

Deze roman is een indrukwekkend vlechtwerk van verhaallijnen. Het laat zien hoe levens en beslissingen - soms ongewild - in elkaar grijpen. Het laat zien hoe uiteindelijk iedereen - zij het op verschillende manieren - te lijden had onder de bezetting en de achterdocht. Het laat zien hoe relaties tijdens zo’n periode vallen of staan, afhankelijk van waar de loyaliteiten liggen.