De hoop die hersens spoelt

Ik wil de grootste zijn
Ik wil de grootste zijn
Ik wil altijd de grootste zijn
Ik wil de grootste zijn

Raymond van het Groenewoud zingt het met een vrolijk deuntje. Hierdoor wordt het een lied dat zowel groot als klein kan aanspreken. Puur inhoudelijk lees ik de liedtekst als een aanklacht tegen de mens die steeds in alles de grootste wil hebben, de grootste wil zijn, de mooiste wil zijn en ook nog eens de knapste. Het is een lied dat de menselijke zucht naar macht bekritiseerd. Een protest-song tegen de hebberigheid van de mens. De tegenstelling van het vrolijke deuntje en de tekst zorgen voor een flinke portie ironie.

'De schaduwen van Radovar' van Marloes Morshuis is minder ironisch. Dichte nevels zorgen voor een eeuwig grijs bestaan in Radovar, de stad waar Jona met haar broer en ouders woont. De zon is er nooit te zien en slechts één keer per week kunnen de bewoners enkele uurtjes terecht in een parkje om te genieten van wat groen. De hele stad lijkt te zijn volgegoten met asfalt en beton. De enige dieren die nog in Radovar verschijnen zijn zwarte kraaien. Toch wordt burgemeester Havers van Radovar door de bewoners op handen gedragen. Havers installeerde een beleid dat de mensen letterlijk vanuit de krottenwijk naar de meest luxueuze penthouse kan laten opklimmen. Een beleid dat wordt geleid door een puntensysteem. Wie goed doet klimt omhoog, wie fout doet tuimelt onherroepelijk naar de laagste trede van de maatschappelijke ladder. De drang naar macht wordt gevoed door de hoop op een beter bestaan. De bewoners van Radovar worden door de hoop gehersenspoeld. Ze willen allen de grootste hebben, de grootste zijn, de mooiste zijn en ook de knapste... Het enige wat ze moeten doen, is geen vragen stellen en in de pas lopen.

Maatschappijkritiek blijft het verhaal overheersen, maar door het strakke tempo waarin Morshuis schrijft wordt het boek niet te beladen. De motieven van de hoofdpersonages zorgen ervoor dat het geen strijd is van de goeden tegen de slechten, maar een strijd van de mens tegen zijn eigen machtszucht en hebberigheid. Hoeveel staatsstructuren zijn er immers al begonnen vanuit een mooie ideologie, maar faalden jammerlijk doordat de mens niet in staat lijkt het lied van Raymond van het Groenewoud op te geven?

'De schaduwen van Radovar' is ook gewoon een spannend verhaal over verzetsstrijders, moed en opoffering. De zwarte kraaien die rondzweven als voorspellers van onheil gooien hun schaduwen over Radovar en hullen het verhaal in een duistere sfeer. De veertienjarige Jona Berger voelt zich letterlijk en figuurlijk opgesloten. Big Brother loert om elke hoek en Jona lijkt de enige te zijn die snakt naar meer vrijheid. Tot ze een jonge verzetsgroep leert kennen. Voorlopig staat dit boek nog ingedeeld bij 'fictie'. Maar zal dit nog lang zo blijven?