Het mooiste boek van 2023

Debra woont met haar ouders en broertje in Rotterdam. Wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, verwachten ze dat de rust in ons land snel terug zal keren. Naarmate de oorlog voortduurt, krijgen ze te maken met allerlei Joodse maatregelen. Zo mag Debra niet meer in de bibliotheek werken en is haar vader niet meer welkom op de school waar hij als biologieleraar werkt. Wanneer vader en tante opgepakt worden, besluit moeder dat het voor Debra en Siem tijd is om onder te duiken. Siem vertrekt naar een boerderij in Rockanje. Debra gaat zich schuil houden in de duinen van Rockanje. Zo brengt ze niemand in gevaar en kan ze een oogje in het zeil houden op haar broertje. Ze ontmoet hier een wolf die ze Halve ster noemt.

Wanneer de Rotterdamse Diergaarde zwaar beschadigd raakt door een bombardement komen er veel dieren om het leven. Omdat veel hokken kapot zijn en men niet het gevaar wil lopen dat de wilde dieren de stad onveilig maken, wordt besloten de dieren dood te schieten. Een jonge wolf weet te ontsnappen en zwerft enkele dagen door Rotterdam. Hij wordt ontdekt door de oude Joodse dierenarts Saul. Saul neemt de wolf mee in zijn bakfiets naar zijn huis in Rockanje. Saul verzorgt de gewonde wolf en er ontstaat een band tussen de twee. Saul noemt het beest Chaver wat vriend in het Hebreeuws betekent. Wanneer Saul door de Duitsers opgepakt wordt, moet Chaver zich alleen zien te redden in de duinen. Maar dan ontmoet hij Debra.

Er zijn natuurlijk ontzettend veel boeken over de Holocaust geschreven. Is dit niet genoeg? Nee, zeker niet! We moeten erover blijven lezen en schrijven. Niet alleen omdat we deze vreselijke gebeurtenis niet mogen vergeten, maar juist omdat deze geschiedenis zich dreigt te herhalen! Nog steeds worden mensen vervolgd om hun ras, afkomst, geaardheid of geloof. Denk niet dat dit alleen in verre landen zoals Soedan, Korea of China gebeurt. Ook in ons eigen land nemen de dreigingen toe.

Het verhaal heeft twee verhaallijnen. We volgen Debra en haar familie en Chaver. Ongeveer halverwege het verhaal ontmoeten Debra en Chaver elkaar. Ook al blijven de twee nu samen, hun verhalen blijven gescheiden. Waar de een ophoudt, gaat de ander verder en de twee verhalen vullen elkaar aan. Debra heeft een Joodse vader. Net als alle Joden moet ze een ster dragen. Omdat ze maar half Joods is, wordt ze in tegenstelling tot haar Joodse vrienden en familie, niet direct opgeroepen. Zo voelt het voor Debra dat haar ster, maar half is. Tot halverwege het boek dacht ik dat de halve ster in de titel hier op sloeg. Maar als je goed kijkt, zie je dat Halve ster een hoofdletter draagt. Chaver heeft een vlekje op zijn voorhoofd wat op een halve ster lijkt. Wanneer Debra het dier ontmoet, noemt ze hem daarom Halve ster. De titel is dus erg mooi gekozen.

Een van mijn boekenkasten is van boven tot beneden gevuld met oorlogsboeken. Wat ik zo bijzonder vind, is dat elk boek weer een ander verhaal vertelt; een ander stukje uit deze vreselijke geschiedenis. Zo besteed Judith in haar boek aandacht aan gemengde huwelijken (Debra had een Joodse vader en niet-Joodse moeder), onderduiken in de natuur en het bombardement op de Diergaarde van Rotterdam. Het verhaal draait ook niet alleen om de oorlog. Ook liefde voor de natuur en voor boeken zijn belangrijke thema’s. Dankzij de kennis over planten en dieren die haar vader haar als kind heeft bijgebracht, weet Debra in de duinen te overleven. Tot slot besteed Judith veel aandacht aan boeken en lezen. Debra werkt in de bibliotheek. Wanneer de Duitsers haar verbieden om hier nog langer te werken, brengt ze haar dagen lezend door. Lezen helpt haar te ontsnappen uit de angstige wereld om haar heen. Gelukkig krijgt Debra na verloop van tijd de mogelijkheid om voor een blinde schrijver te werken. Dankzij dit werk krijgt ze weer een doel in haar leven.

Judith Visser heeft zelf enkele wolfshonden en voelt zich haar leven lang al aangetrokken tot deze dieren. Het is erg mooi hoe ze de taal van de wolven weet te omschrijven. Likken, briesen, piepen, krabben, kwispelen, schuren, grommen het heeft allemaal een betekenis. Vooral de paringsdrang die Chaver voelt, wordt indrukwekkend beschreven. Het verhaal zet je ook aan het denken over de toekomst van de wolf in ons land. Het beest komt keer op keer slecht in het nieuws. Judith Visser laat je beseffen wat een prachtig dier de wolf eigenlijk is. Het dier is niet slecht, zijn leefomgeving is gewoon niet geschikt.

Judith Visser heeft jarenlang zitten broeden op dit verhaal. In het nawoord vertelt ze uitgebreid wat haar bewogen heeft dit boek te schrijven en wie er allemaal bij betrokken waren. Ik herken veel van mijzelf in wat Judith over haar jeugd vertelt. Ik bewonder Judith dat ze haar interesse, maar ook haar angst heeft omgezet in dit prachtige verhaal. Haar beschrijving van de oorlogsjaren in Rotterdam en Rockanje waren heel realistisch. Omdat ik een grote dierenvriend ben, heb genoten van de wijze waarop Judith, Debra en Chaver samen heeft laten leven. De liefde voor de natuur spat van dit verhaal. Voor mij is 'Het meisje met de halve ster' het beste boek van 2023!