Goed of fout? Of ergens ertussenin?

Deze maand staat voor mij in het teken van de boeken van Rachel van Charante. Begin juni mag ik deelnemen aan een leesclub over haar nieuwe boek 'De verraadster van Vorden'. Het leek me daarom leuk om mijn geheugen weer eens op te frissen en haar eerste twee boeken te herlezen. Een goed boek kun je blijven lezen, nietwaar?

In het grachtenhuis brengt de schrijfster een gevoelig onderwerp ter sprake, de foute voorouders. Gelukkig is hier de laatste tijd veel aandacht voor. Maar het blijft lastig voor betrokken families om hier over te praten. Zelfs na 80 jaar blijken mensen nog steeds gebukt te gaan onder de foute keuzes van hun (groot)ouders. En wordt het wijzende vingertje nog steeds gebruikt. Dat blijkt maar weer toen het grootste oorlogsarchief (Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging) van Nederland in januari 2025 openbaar gemaakt werd. Er werd massaal gegoogeld. Ook ik zocht de namen op van mensen die mijn ouders me vroeger toegefluisterd hadden. Een mens is immers een nieuwsgierig wezen, nietwaar? Gelukkig vond ik alleen de namen en bleek de informatie online (nog) niet beschikbaar te zijn.

2022: Joyce ontdekt op de zolder van haar ouders een foto van haar grootvader Ralph Baumann; een Duitse advocaat die tijdens de oorlog werkzaam was in Amsterdam. Waarom werd hij het monster van Amsterdam genoemd? Wat had de man allemaal op zijn geweten? Wie was de secretaresse voor wie hij zijn zwangere Duitse vrouw verliet? Was hij werkelijk zo slecht of werd hij vals beschuldigd? Joyce besluit het uit te zoeken. Ze hoopt de antwoorden te vinden in Lochem, het plaatsje waar Baumanns secretaresse vandaan kwam.

1942: Nadat Heleen haar man Bart verloren heeft, besluit ze weer terug te gaan naar haar ouders in Lochem. Al snel verveelt het leven op de boerderij haar en verlangt ze weer terug naar de drukte van Amsterdam. Wanneer haar vriendin (tevens pleegzus) Francien haar een vacature voor secretaresse bij een advocatenkantoor toestuurt, besluit ze te schrijven. Heleen wordt aangenomen en krijgt een zeer ruim salaris en een eigen appartement aangeboden. Haar baas blijkt een Duitse advocaat te zijn die beoordeelt of mensen die als Joods bestempeld zijn geariseerd (ontjoodst) mogen worden of inderdaad Joods zijn. Na wat twijfelingen besluit Heleen de baan te aanvaarden. Het zou wel eens een kans kunnen zijn om Joodse mensen te waarschuwen en haar eigen vrienden te redden. Wanneer het Heleen duidelijk wordt dat haar baas, Ralph Baumann aan de goede kant staat, raakt ze verliefd op hem. Wat niet door iedereen in haar omgeving wordt geaccepteerd. Wanneer de verzetsgroep van Heleen en Ralph verraden wordt, ontstaan er grote twijfels bij Heleens familie en vrienden. Speelt Ralph dubbelspel? Heeft Heleen haar eigen vrienden verraden? Of heeft iemand anders de groep aangegeven?

Hoewel het verhaal niet waargebeurd is, is het heel geloofwaardig neergezet. Na het dichtslaan van het boek dacht ik; ja zo ging het in die tijd. Altijd was er angst. Wie kon je nu wel en wie kon je niet vertrouwen? Iedereen kon een verrader zijn, je buurman, je collega of zelfs je bloedeigen dochter. De twee verhaallijnen worden beide goed uitgewerkt en komen mooi tot elkaar. Rachel van Charante heeft een fijne schrijfstijl. Het verhaal is pakkend van het begin tot het einde. Ik vind het leuk dat Rachel het verhaal voor een deel in haar eigen woonplaats laat afspelen. Omdat Lochem op de achterflap genoemd wordt, had ik eigenlijk wat meer informatie over het stadje zelf verwacht. Het boek is geschikt voor Lezen voor de lijst. Het geeft een goed beeld van het dagelijks leven in oorlogstijd, het zet lezers aan het denken en het taalgebruik is heel toegankelijk. Het boek heb ik de eerste keer geluisterd en nu gelezen. Ik vond de vertelstem van Gaby Milder erg prettig, maar de Duitse en Engelse stemmetjes waren echt tenenkrommend. Enkele mensen hebben het boek om die reden op Storytel beoordeeld met maar 1 of 2 sterren. Andere haakte zelfs af. Ik vind dit zo ontzettend jammer. Het verhaal zou een tweede kans moeten krijgen (Laat Gaby Milder gewoon die stukken opnieuw inspreken). Want 'Het grachtenhuis' is echt vier sterren waard!