Wees Onzichtbaar

Onzichtbaar zijn. Om te lezen. Veertien dagen lang deed ik het, in de spaarzame vrije tijd tussen alle werk en andere verplichtingen door. Murat Isik had me in zijn greep met zijn boek Wees Onzichtbaar. Een boek van bijna 600 bladzijden, verdeeld in 102 hoofdstukken. Hij vertelt het verhaal van de in Turkije geboren Metin die, kleuter nog, via Duitsland met zijn ouders en zusje naar Nederland komt. Het gezin gaat begin tachtiger jaren in een flat in de Bijlmer wonen.
De vader terroriseert zijn gezin. IJdel, hoogmoedig, hoge eigendunk, egoïstisch, Don Juan, lui, kort lontje, gewelddadig, onberekenbaar, het is allemaal van toepassing op de man. Soms laat hij zich ook van de goede kant zien, maar niet al te vaak en al te lang. Met zijn vrouw, onzeker en alleen Turks sprekend als ze in Amsterdam arriveren, heeft hij een haat liefde verhouding. Maar de minachting voor haar domineert bij hem. De vrouw probeert uit alle macht haar kinderen te beschermen en een goede toekomst in Nederland voor hen mogelijk te maken. De kinderen doen hun best zoveel mogelijk uit het zicht van de vader te blijven en hem niet te irriteren.
In een karig ingerichte flat (Harun, de vader, vergokt een groot deel van het gezinsbudget) in de Bijlmermeer ontwikkelt zich een familiedrama. Van uit Metins perspectief wordt het verhaal verteld, we volgen hem van kleuter tot en met twintiger. Wat Metin observeert, overkomt, voelt en zijn reacties daarop heeft Isik opgeschreven in een sobere maar beeldende vertelstijl. Een prachtig tijdsbeeld van het leven in de Bijlmer eind vorige eeuw, een smeltpot van tig nationaliteiten in een snel verloederende woonwijk. Maar vooral hoe hij het opgroeien en de ontwikkeling van het karakter van Metin beschrijft is knap. Korte hoofdstukken in chronologisch volgorde voeren de lezer mee door de jeugd van Metin. Het langste- en het daarop volgende hoofdstuk vond ik het mooiste gedeelte van het boek. De familie gaat samen op de vrijmarkt Kebap verkopen. Wat een onverwacht groot (financieel) succes wordt. Maar tussen door zijn er de angsten en de stekeligheden en Metin die uit alle macht onzichtbaar probeert te blijven. Het schrijnde slotstuk van het Kebabverhaal gaf me kippenvel.
In Nederlandse gezinsromans van o.a.: Siebelink, ’t Hart, Wolkers en Treure is het geloof de bron van alle treurnis. In Wees Onzichtbaar zou je verwachten dat de vader een fanatieke moslim is, maar hij is overtuigd seculier en bovendien communist. In de lijn van zijn karakter geeft hij een zeer kapitalistische vorm aan die rode leer.
Een familiegeschiedenis die ondanks de heftige en trieste gebeurtenissen heerlijk weg leest zonder glad te worden. Mooi zijn ook de karaktertekeningen van de personen die op Metins pad komen, een palet van kleurrijke mensen. Klein minpuntje het slot vind ik er een beetje aangebreid, moraliserend ook.
Een aanrader deze Wees Onzichtbaar. Een prachtige inkijk in de wereld van niet in Nederland geboren medelanders. Ik heb het gevoel dat ik ze nu beter ken en daardoor beter kan begrijpen. Los daarvan een schitterend leesboek. Vertellen mag weer in de Nederlandse literatuur.