Atwood tegen de sleepwet

‘Het verhaal van de Dienstmaagd’ is een dystopische roman die zich afspeelt in Gilead, de vroegere VS. Ten gevolge van radioactieve straling, genmutatie en chemische verontreiniging is een groot deel van de Amerikanen onvruchtbaar geworden. Een groep christenfundamentalisten pleegt daarop een staatsgreep en stichten de monotheïstische staat Gilead.

Om de toekomst veilig te stellen, worden jonge vrouwen opgepakt die kinderen hebben gebaard. Die vrouwen gaan voortaan volledig in het rood gekleed. Zij worden opgesloten in het Rachel and Leah Re-education Centre, de campus van een voormalige universiteit. Voortaan zijn zij Dienstmaagden, toegewezen aan een Bevelhebber en diens vaak oudere echtgenote om kinderen voor hen te baren. De Dienstmaagden worden bewaakt door Tantes: onvruchtbare, ongehuwde en/of oudere vrouwen die op deze wijze verbanning naar de koloniën willen ontlopen, waar hun een gewisse dood wacht. De Tantes beroepen zich op zogenaamd Bijbelse waarden en bewaken die met ijzeren vuist.

Bij aankomst in het kamp krijgen de vrouwen een nieuwe naam: protagonist Vanfred wordt geacht haar verleden te vergeten. Haar nieuwe naam geeft aan wiens dienstmaagd zij is. Tante Lydia spreekt af en toe troostende woorden tot Vanfred: “Jullie generatie heeft het moeilijk, omdat jullie het vorige leven nog hebben ervaren. Volgende generaties weten niet beter.” Vanfred probeert zich te handhaven. Zij probeert contact te maken met andere Dienstmaagden, al is dat strikt verboden. Ze merkt dat Nick, chauffeur van Fred, een oogje op haar heeft. En als de Bevelhebber haar in het geheim bepaalde privileges schenkt, durft ze te hopen.

Helaas, ze wordt betrapt door Serena Joy, echtgenote van de Bevelhebber. Nog diezelfde avond verschijnt het gevreesde zwarte busje dat haar komt ophalen. In een van de geheimagenten herkent ze Nick. Hij fluistert: “Dit is een complot van MayDay”. Liegt hij haar voor? Is hij inderdaad gelieerd aan de ondergrondse verzetsbeweging?

Atwood schreef de roman in 1984, maar haar boodschap is actueler dan ooit: inlichtingendiensten die hun stempel drukken op de maatschappij (denk aan de sleepwet), partijen die hun (wan)daden verantwoorden verwijzend naar religieuze geschriften. In 2017 is een succesvolle tv-serie aan de hand van het boek verschenen. ‘Het verhaal van de Dienstmaagd’ is verplichte literatuur, juist nu…