Until the latter fire shall heat the deep…

'Invasie uit de ruimte' is het verslag van Mike Watson die, samen met zijn vrouw Phyllis, getuige is van een vreemd verschijnsel aan de nachtelijke hemel. Tijdens hun huwelijksreis zien ze vijf rode bollen, afkomstig uit de ruimte, neerstorten in de oceaan. Mike, evenals Phyllis werkzaam voor de EBC, de concurrent van de BBC, brengt verslag uit. Dan blijkt dat het een niet op zichzelf staand fenomeen is. Wereldwijd worden lichtbollen waargenomen die, telkens weer, crashen daar waar de zeeën onmetelijk diep zijn. Een verklaring hiervoor heeft men niet. Er worden expedities uitgerust om - letterlijk - meer informatie boven water te krijgen maar dat levert niets op. Schepen gaan verloren maar de overheid houdt het onder de pet. Als het aantal waarnemingen afneemt, ebt ook de belangstelling bij het grote publiek weg.

Wat volgt is een periode van betrekkelijke rust waarna de boel escaleert. Watson (lees: Wyndham) beschrijft niet alleen de daadwerkelijke gebeurtenissen die telkenmale een nieuw dieptepunt inluiden maar zoomt met name in op het bewustwordingsproces. Dat proces verloopt uitermate traag omdat men te maken heeft met een onzichtbare vijand die over onconventionele middelen beschikt die overal en op elk gewenst moment kunnen worden ingezet. Zoiets gaat het menselijke voorstellingsvermogen ver te boven, boezemt, als de dreiging manifest wordt, enkel ontzetting en onbegrip in. De opvatting van Bocker (geograaf) dat de bedreiging wel eens van buitenaardse oorsprong zou kunnen zijn, wordt weggehoond evenals zijn voorstel om tot een vergelijk te komen met de onzichtbare vijand.

Pas als het fenomeen niet langer te ontkennen valt - er verdwijnen steeds meer schepen en de vijand voert raids uit op het vasteland - worden mensen en middelen gemobiliseerd. De 'zeetanks' worden uitgeschakeld en euforie maakt zich meester van de (kust)bewoners. Men denkt de overwinning behaald te hebben op de monsters uit de diepzee. Niets is minder waar. Bocker voorspelt dat de vijand ongenadig hard zal terugslaan - hetgeen ook gebeurt. Door toedoen van de diepzeemonsters beginnen de poolkappen te smelten met als gevolg dat de zeespiegel stijgt tot ongekende hoogte en het klimaat verandert. De bewoners in de kustgebieden zien zich gedwongen om te vertrekken, er is voedselschaarste en er ontstaan overal conflicten. Echter, Mike en Phyllis weten zich in deze snel veranderende wereld prima staande te houden en tonen zich zelfs licht optimistisch:

Ze zeggen wel eens dat er nooit iets nieuws onder de zon is, maar zo is het ook feitelijk… Eenmaal was er een grote vlakte, met dichte wouden bedekt en vol wilde dieren. Ik denk dat onze voorouders er op jacht gingen. Toen op een dag, steeg het water en overstroomde alles – en had je de Noordzee… Ik geloof dat we hier al eerder geweest zijn… En de vorige keer hebben we ons erdoorheen geslagen…1

De mens is van nature een overlever en zal ook deze crisis overleven. Hij is inventief genoeg om een middel te bedenken waarmee de diepzeeën ontdaan kunnen worden van vreemd buitenaards gespuis.

Wyndham slaagt er in om de enorme gevolgen van een invasie uit de ruimte te beschrijven gebaseerd op slechts summiere gegevens over de vijand; we weten niet waar de bollen vandaan komen, waarom ze hier zijn, met welk doel ze gekomen zijn, hoe de vijand eruit ziet, enz. Desalniettemin heeft de komst van de vuurbollen een ongekende impact op psychisch, sociaal-economisch, politiek en maatschappelijk terrein. De maatschappij wordt volledig ontwricht, niets is meer zoals het ooit was; er zal een nieuwe modus vivendi moeten worden ontwikkeld om het gevaar het hoofd te kunnen bieden. Na een lange periode van ontkenning en twijfel volgt uiteindelijk acceptatie van het gegeven en verzet.

Ook in Chocky maakt Wyndham gebruik van deze methode. We weten vrijwel niets van Chocky die zich van een elfjarige jongen bedient om zijn boodschap voor het voetlicht te brengen. We weten niet hoe deze entiteit er uit ziet, waar zijn ‘thuis’ is, hoe hij zich verplaatst, of zijn bedoelingen daadwerkelijk oprecht zijn, etc. Er wordt geen duidelijk beeld geschetst van zijn thuishaven, van het leven op diens planeet. Die ‘ingrediënten’ heeft Wyndham niet nodig om een spannend verhaal te creëren. Dit in tegenstelling tot veel andere SF-auteurs. Jack Vance bijvoorbeeld schildert uitzinnige werelden voor zijn protagonisten (cf. Tschai, de waanzinnige planeet, Blauwe wereld, Spelevaren op Grote Planeet) maar niets van dit alles bij Wyndham. Het is juist het gebrek aan achtergrondinformatie betreffende Chocky (of de zeemonsters) die zorgt voor de shockeffecten en het onheilspellend karakter van de romans. Het ontbreken van basale informatie over de buitenaardse bezoekers maakt dat de focus volledig komt te liggen op de maatschappij of het gezin die de gevolgen van het ongewenste bezoek het hoofd moeten zien te bieden.

1 John Wyndham, Invasie uit de ruimte, Utrecht/Antwerpen, Uitgeverij Het Spectrum, 1967, ISBN 90 2740861 0, p. 224