Liefde moet wijken, heroïsme boven alles

Na zijn vorige hartbrekende historische thriller Alleen hij, speelt nu eveneens De saboteur zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit keer een waargebeurd maar wel geromantiseerd verhaal, waarin de meeste personages werkelijk hebben bestaan. De Amerikaanse ervaren auteur Andrew Gross (1952) is pas helemaal in zijn nopjes als hij een waargebeurd verhaal kan mixen met zijn eigen fantasie. Ook Gert-Jan Kramer is weer van de partij als de vertaler.

“Er was al in 1939 geconstateerd dat Duitsland zich bezighield met atoomonderzoek gebaseerd op het gebruik van dideuteriumoxide (D2O), ofwel ‘zwaar water’, dat fungeerde als moderator voor de cruciale stap van isotoopscheiding, noodzakelijk voor het creëren van een atoombom.”

Begin 1943. Een aantal – bijna uitsluitend Noorse - onversaagde mannen van het verzet probeert een einde te maken aan de ultieme droom van de SS’ers. De Duitsers willen een uiterst destructieve bom creëren. Het vernietigingswapen moet ervoor zorgen dat ze de oorlog op overtuigende wijze gaan winnen. De jonge Kurt Nordstrum grijpt na een langdurige spartaanse opleiding in Engeland zijn kans, om samen met een groepje toegewijden zijn vaderland te bevrijden uit de ijzeren wurggreep van de nazi’s. Koste wat het kost, waarbij Kurt zijn leven heel bewust in de waagschaal stelt. Alles, iedereen moet wijken voor zijn unieke en geheime opdrachten. Zelfs de liefde.

De saboteur is een historische roman - niet echt een thriller dus - waarbij de plot en de echt gebeurde feiten van primordiaal belang zijn. Hierdoor blijven de karakters van de protagonisten eerder aan de vage kant; een grondige uitdieping ontbreekt. Een voorzichtige uitzondering gemaakt voor de grote held Kurt. Nutteloze herhalingen en een overvloed aan details halen nu en dan de vaart en de spanning uit het verhaal. Andrew Gross focust helemaal op het verloop van de mysterieuze zending en op de filmische weergave van het gure Noorse winterlandschap.

“In zijn slaapzak sloot Nordstrum zijn ogen om een paar uur te pitten voordat het zijn beurt was om de wacht te houden. Hij bad dat deze helse nachtmerrie overgewaaid zou zijn wanneer ze ontwaakten.”

Kurt en zijn makkers bewijzen hun tomeloze inzet en volharding constant, in de (ijdele?) hoop de sabotagedaden tot een goed einde te brengen. De twee voornaamste militaire acties, uitgevoerd door het groepje verzetsleden, gaan integraal met de eer lopen. Heldhaftigheid in het kwadraat, de schitterende setting, de intriges en de hechte vriendschap onder de manschappen; dit alles geeft Gross heel bedreven weer. Klap het boek niet dicht na de epiloog en lees zeker het leerzame nawoord!

Intussen is Button Man (originele titel) beschikbaar in de Verenigde Staten. Zijn derde historische roman, een familiesaga (deels gebaseerd op zijn eigen familie!) waarin de schrijver vertelt over een familie van joodse immigranten in New York City vanaf 1905 tot 1935. Heroïsme boven alles, boven de liefde zowaar.