Klimaatfictie en dystopie

De Turks-Nederlandse Erdal Balci (1969) is auteur en een gewaardeerd columnist. Voor zijn vierde roman heeft hij geopteerd voor een gewaagde inhoud en constructie. De titel, De wedergeboorte, licht alvast een tipje van de sluier op.

Om de aarde, de mensheid en het klimaat te redden, heeft de wereldbevolking zich vooral geconcentreerd op Europa. De Grote Volksverhuizing vindt plaats, waarbij de meeste aardbewoners zich vestigen op het Europese vasteland. Zuster Robot, een artificiële intelligentie, geeft opnieuw vorm aan dit continent van de toekomst. Op deze wijze is bijvoorbeeld het oude Bulgarije omgetoverd tot het nieuwe India, zodat alle uitgeweken Indiërs zich helemaal thuis kunnen voelen in Europa. In de lente van 2128 is Aziz, een migrant die de hoofdrol opeist, door de rechter gestraft. Hij heeft zich niet gehouden aan de strenge maatregelen die Zuster Robot heeft afgekondigd. Aziz moet naar een ZKC (Zelfkritiekcentrum), waar hij de deskundigen moet overtuigen van zijn motivatie om uit te groeien tot een echte Europeaan. Vervolgens reist hij naar de plek Sidon; ginds hebben zich alle anti-Europeanen gegroepeerd. De aanhangers van de oude wereld overwegen weerwraak.

'Ik wilde je dode lichaam niet zien, ik hield me vast aan de gedachte dat je me na je wedergeboorte nodig zou hebben. Ik zag hoe je kleine lichaam in een kistje naar een begraafplaats in Sinop werd gedragen.'

Het begin van deze dystopische en tegelijk sciencefictionachtig getinte roman, voorzien van een dosis klimaatfictie, is alvast boeiend. Als lezer beland je midden in een nieuwbakken samenleving van de volgende eeuw. De eerste kennismaking met Aziz en het futuristische decor verloopt mysterieus. Wat gebeurt hier, vraag je je benieuwd af. Het is echter snel duidelijk dat de protagonist een goed en gelukkig leven wil opbouwen. Zijn zoektocht naar een constant welzijn is voortreffelijk en op een pakkende manier uitgewerkt. De schrijver haalt zijn voordeel uit zijn migratieachtergrond; als geen ander weet hij hoe een migrant zich voelt en gedraagt. Balci laat het daar niet bij; hij schudt nog een toegift uit de mouw. Als een jong kind overlijdt in het nieuwe Europa van de tweeëntwintigste eeuw, bestaat de mogelijkheid tot reïncarnatie. Het is een intrigerend onderwerp dat in het boek meer dan voldoende aandacht krijgt.

De wedergeboorte is onderverdeeld in acht delen, zonder verdere indeling in hoofdstukken. Met zijn beschrijvende pen houdt de auteur een scherp oog op de details. Toch zorgt het lezen van het boek niet voor puur amusement. Hij introduceert een groot aantal personages, waarvan ettelijke weinig of zelfs niets bijdragen aan het ietwat complexe verhaal. Jammer dat de lezer omwille van de minimale uitwerking van het Zelfkritiekcentrum op zijn honger blijft zitten. Anderzijds beschrijft hij wel – zij het flink opgeklopt – hoe de volkeren omgaan met de gevolgen van dergelijke massale migratie; vooral op het vlak van geloofsovertuiging en beschaving. Naarmate het einde nadert, neemt de spanning toe, de klok tikt immers genadeloos verder. Een gelaagde roman, waarin de vraag zich na het lezen opdringt of het geschetste Europa van overmorgen werkelijk onze planeet gaat redden.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een kleurrijk boek' en 'Lees een denkend boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.