Pijnlijk herkenbaar

Als persoon met een handicap lees ik niet graag boeken van gehandicapte 'ervaringsdeskundigen'; deze boeken zijn vaak ofwel een klaagzang ofwel een compenserend verhaal dat laat zien dat de persoon in kwestie helemaal niet beperkt is. Beide vormen dezelfde kant van de medaille, wat Anaïs Van Ertvelde in haar boek Handicap: een bevrijding feilloos laat zien. De titel van het boek stond me eerlijk gezegd tegen, met name de ondertitel 'een bevrijding', omdat ik ook hier verwachtte een ontkenning aan te treffen van de ingewikkeldheid van gehandicapt bestaan. Niets minder is waar: het boek vormt een genuanceerd en veelzijdig beeld van de verhouding tussen handicap en maatschappij, of eigenlijk de implicaties van het hebben van een handicap in een maatschappij die daarop niet is ingericht.

Hoe kan een handicap ooit bevrijdend zijn, was een kritische vraag die bij mij opkwam bij het zien van de titel. Het antwoord op die vraag komt voor mij in het voor-voorlaatste hoofdstuk, Aangeraakt, waarin Van Ertvelde beschrijft hoe zij en haar kersverse minnaar alle conventies overboord moeten gooien bij het uitvinden van lichamelijk genot als alles wat je kent (een 'normaal' lichaam) wegvalt en alleen het zoeken naar aanrakingen die genot kunnen brengen overblijft:
"Eenmaal op die toegankelijke hotelkamer besef ik dat ik geen idee heb van wat zijn lijf kan en wat ik ermee kan. Ik voel me een veertienjarige die dit nooit eerder heeft gedaan. Ik vind ergens een kruk om op te leunen en denk aan waar queer seks me op heeft voorbereid. Geen standaardhandelingen. Gewoon twee lijven op zoek naar aanrakingen die genot kunnen brengen. Dat is alles wat seks is, prent ik mezelf in, dat is alles wat seks is. Ik klungel en ik schaterlach en ik ben vast niet heel goed in bed maar ik voel me een nacht lang met hem, door hem, van alle scripts bevrijd."

Ik had het idee dat de beleving van mijn handicap een unieke ervaring was, gekleurd door mijn ervaringen en persoonlijkheid, maar in allerlei dialogen en voorvallen beschrijft Van Ertvelde voor mij zeer herkenbare situaties, die dus meer universeel of cultureel bepaald zijn dan ik dacht dat ze waren. Dat vind ik zowel pijnlijk als geruststellend. En hoewel ik, net als Van Ertvelde beschrijft, mij evenals vele andere mensen met een handicap verre houd van 'het wereldje', heeft dit boek me het inzicht gegeven dat er ook een kracht schuilt in het verenigen met anderen die hetzelfde wensen voor hun leven.

Ik raad het boek iedereen aan, of je nu zelf een handicap hebt, of dat je je meer wilt verplaatsen in hoe het leven van een dierbare met een handicap eruit ziet.