Feit en fictie vormen samen een interessant verhaal

Ferdinand Lankamp (1989) studeerde geschiedenis aan de universiteit van Leiden en was 2,5 jaar lang redacteur van De Optimist. Daarnaast publiceerde hij onder andere in Mare, Kluger Hans en deFusie. Uiterste dagen, dat begin 2019 uitkwam, is zijn debuutroman.
Het is 1940 in Finland, het moment dat de Finnen te maken hebben met de inval van de Russen. Edvard Haga, een boer in het Zweedstalige deel van Finland, kijkt uit naar het begin van de lente en alle werkzaamheden die daar weer bij horen. Hij wacht echter ook op een bode die hem gaat vertellen dat hij zijn dierbaarste paard moet afstaan aan het leger dat vecht tegen de Russen, iets wat hij liever niet wil. Edvard besluit uiteindelijk zijn paard te begeleiden naar het front in het oosten van Finland.

Het verhaal over Edvard Haga wordt onderbroken door een soort raamvertelling over de schrijver zelf waarin hij voor zichzelf achterhaald waarom hij dit verhaal wil schrijven en hoe hij om moet gaan met het gebrek aan feiten en de hoeveelheid fictie. Hij komt daar min of meer tot de conclusie dat:
“Juist het ontbreken van een al te geraffineerd plot, juist het verwerpen van opzichtige kunstgrepen en verbloemingen, kan maken dat een verhaal een weerspiegeling wordt van de menselijke ervaring en daarmee misschien overtuigender- want wiens leven ontvouwt zich als het uitgekiende plot van een verhaal of een roman?”

Dat ontbreken van een al te geraffineerd plot gaat ook op voor het verhaal over Edvard. Zijn verhaal komt wat moeizaam opgang, wat met name veroorzaakt wordt door de lange en wat ingewikkelde zinsconstructies. Het is net of de schrijver in zo’n kort mogelijke tijd zo veel mogelijk informatie wil geven over plaats, tijd en sfeer. Als het verhaal uiteindelijk “gesetteld” is volgt een boeiend verhaal over een periode in de geschiedenis die voor veel mensen niet zo bekend is.
Toch zit er ook een diepere laag in het verhaal. De meeste personages zijn veteranen uit de Finse burgeroorlog van 1918, een periode in de Finse geschiedenis die zeer gewelddadig moet zijn geweest. Het geweld, waar ook Edvard getuige van is geweest en misschien ook wel aandeel genomen heeft, speelt nog steeds een rol. De vraag duikt op wanneer en of geweld te rechtvaardigen is. Niet elke veteraan heeft die tijd goed achter zich kunnen laten.

Uiterste dagen levert uiteindelijk twee verhalen op die elkaar in het boek afwisselen. De afwisseling is niet storend tijdens het lezen, echter het ontneemt de lezer wel de mogelijkheid om zelf te ontdekken wat de opzet van verhaal van Edvard is. Die wordt al uitgelegd door de schrijver zelf.